Zmiana zasad (polityki) rachunkowości

Nasza firma powstała w 2008 r. i w tym czasie zostały opracowane zasady (polityka) rachunkowości. Czy zasady te należy co roku aktualizować? Czy raz przyjęte zasady (polityka) rachunkowości powinny być stosowane w sposób ciągły? 

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 11 ustawy o rachunkowości zasady (polityka) rachunkowości to wybrane i stosowane przez jednostkę rozwiązania dopuszczone ustawą, w tym także określone w MSR, zapewniające wymaganą jakość sprawozdań finansowych. Jednostka, która prowadzi księgi rachunkowe, powinna posiadać dokumentację opisującą w języku polskim przyjęte przez nią zasady (politykę) rachunkowości (art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości).

Dokumentację tę ustala w formie pisemnej i aktualizuje kierownik jednostki. Powinny być w niej zawarte informacje dotyczące m.in.: określenia roku obrotowego, metod wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego, sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, zakresu stosowanych uproszczeń dopuszczonych przepisami prawa bilansowego.

Zgodnie z zasadą ciągłości, jednostka powinna w jednakowy sposób stosować przyjęte rozwiązania przez kolejne lata obrotowe. Jednak w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostki można, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą (art. 8 ust. 2 ustawy o rachunkowości). W związku z tym, wprowadzenie zmian w zasadach (polityce) rachunkowości jest możliwe (a nawet wskazane), jeśli dzięki temu odzwierciedlenie sytuacji majątkowej, finansowej lub wyniku finansowego jednostki będzie bardziej rzetelne i jasne. Zmiany przyjętych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości mogą wynikać m.in. z:

a) nowelizacji przepisów prawa (przede wszystkim ustawy o rachunkowości),

b) zmiany struktury organizacyjnej jednostki,

c) zmiany zasad stosowania przewidzianych przepisami prawa uproszczeń,

d) dostosowania do zaleceń biegłego rewidenta lub kontroli zewnętrznej, np. skarbowej.

Wprowadzenie zmian przyjętych zasad (polityki) rachunkowości wymaga udokumentowania ich w formie pisemnej i zaktualizowania.

Decyzja o zmianie zasad (polityki) rachunkowości może być podjęta również w trakcie roku, przy czym skutki zmian odnosić się muszą do całego roku obrotowego. Jednostka powinna w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać ich przyczyny, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego ten rok obrotowy.

Zmiany zasad (polityki) rachunkowości nie powodują m.in.:

a) okresowa weryfikacja stawek amortyzacyjnych, o której mowa w art. 32 ust. 3 ustawy o rachunkowości,

b) przekwalifikowanie gruntu lub budynku z inwestycji w nieruchomości do środków trwałych lub odwrotnie - jeśli jest to skutkiem zmiany przeznaczenia tej nieruchomości,

c) przekwalifikowanie aktywów finansowych z długoterminowych do krótkoterminowych lub odwrotnie - o ile zmieniono przeznaczenie tych aktywów.

Szczegółowe zasady dotyczące zmian w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości zostały ujęte w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja". Celem standardu jest m.in. określenie zasad ujmowania przez jednostki kontynuujące działalność w księgach rachunkowych i rocznych sprawozdaniach finansowych skutków zmian zasad (polityki) rachunkowości i zmian wartości szacunkowych.

W myśl pkt 3.11 KSR nr 7 zmianę zasad (polityki) rachunkowości jednostka ujmuje:

a) stosując pełne podejście retrospektywne w przypadku:

• gdy zmiany przepisów o rachunkowości, powodujące obligatoryjną zmianę zasad (polityki) rachunkowości, nie zawierają przepisów przejściowych ustalających sposób ich uwzględnienia,
   
• gdy jednostka z własnej inicjatywy dokonuje zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości,
   
• utraty prawa do stosowania uproszczeń wynikających z przepisów o rachunkowości,

b) zgodnie z przepisami przejściowymi - gdy zmiany przepisów o rachunkowości, powodujące obligatoryjną zmianę zasad (polityki) rachunkowości, ustalają sposób ich uwzględnienia.

Zgodnie z pełnym podejściem retrospektywnym (pkt 3.12 KSR nr 7) jednostka:

a) odnosi skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości na kapitał (fundusz) własny, wykazując je na mocy art. 8 ust. 2 ustawy jako zysk (stratę) z lat ubiegłych lub inną pozycję kapitałów (funduszy) własnych, jeżeli tak stanowią inne przepisy o rachunkowości,

b) przekształca retrospektywnie dane porównawcze w sprawozdaniu finansowym,

c) wykazuje skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w odpowiedniej pozycji zestawienia zmian kapitału (funduszu) własnego, jeżeli zobowiązana jest do jego sporządzania.