Ujęcie w księgach kosztów prac rozwojowych

W naszym przedsiębiorstwie prowadzone są prace rozwojowe. Czy wydatki związane z tymi pracami powinniśmy w księgach rachunkowych ujmować w okresie poniesienia czy rozliczać w czasie? Koszty działalności operacyjnej rozliczamy na kontach zespołu 4 i 5.

W księgach rachunkowych nakłady ponoszone na prace rozwojowe są ewidencjonowane do czasu zakończenia tych prac na koncie 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (w analityce: Koszty prac rozwojowych). Jeżeli dany podmiot prowadzi pełny układ kosztów, wówczas ujęcie kosztów prac rozwojowych może przebiegać zapisem:

a) poniesione koszty prac rozwojowych

- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów",

- Ma konto zespołu 1, 2 lub 3,

b) przeniesienie na konto 64-0

- Wn konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (w analityce: Koszty prac rozwojowych),

- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów",

c) świadczenia własnej działalności podstawowej i pomocniczej na rzecz prac rozwojowych

- Wn konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (w analityce: Koszty prac rozwojowych),

- Ma odpowiednie konto zespołu 5 (np. konto 50 "Koszty działalności podstawowej", 53 "Koszty
  działalności pomocniczej").

Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy o rachunkowości koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli:

1) produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone,

2) techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii,

3) koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.

Gdy prace rozwojowe zakończą się wynikiem pozytywnym i jednostka zdecyduje o wdrożeniu technologii, wówczas wszelkie nakłady zgromadzone na koncie 64-0 podlegają przeksięgowaniu na konto 02 "Wartości niematerialne i prawne" (w analityce: Koszty zakończonych prac rozwojowych). Zapis z tym związany może przebiegać następująco:

- Wn konto 02 "Wartości niematerialne i prawne" (w analityce: Koszty zakończonych prac rozwojowych),

- Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (w analityce: Koszty prac rozwojowych).

Gdyby prace rozwojowe nie dały zamierzonych efektów bądź zakończyły się efektem pozytywnym, jednak nie zostały wdrożone, to powinny zostać najpóźniej na dzień bilansowy odniesione do pozostałych kosztów operacyjnych zapisem:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",

- Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" (w analityce: Koszty prac rozwojowych).

Trzeba pamiętać, że w jednostkach sporządzających rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, przeksięgowanie kosztów z konta 64-0 na konto 02 lub 76-1 powinno odbywać się w korespondencji z kontami obrotów wewnętrznych.

Koszty zakończonych prac rozwojowych odpisuje się przez okres ekonomicznej użyteczności rezultatów tych prac. Jeżeli w wyjątkowych przypadkach nie można wiarygodnie oszacować okresu ekonomicznej użyteczności rezultatów zakończonych prac rozwojowych, to okres dokonywania odpisów nie może przekraczać 5 lat (art. 33 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Odpisy zakończonych prac rozwojowych można ująć zapisem:

- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: Amortyzacja) lub odpowiednie konto zespołu 5,

- Ma konto 07-2 "Odpisy umorzeniowe wartości niematerialnych i prawnych".