Zakres informacji prezentowanych w sprawozdaniu finansowym

Jednostki, które prowadzą księgi rachunkowe, są zobowiązane do sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień zamknięcia tych ksiąg, czyli na dzień bilansowy. Przygotowanie sprawozdania finansowego powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego (por. art. 45 ust. 1 i art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Jednostki, których rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, mają zatem obowiązek sporządzić sprawozdanie finansowe za 2018 r. nie później niż do końca marca 2019 r.

Generalnie sprawozdanie finansowe składa się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia. Przy czym sprawozdania finansowe podlegające obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta powinny obejmować dodatkowo zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych (por. art. 45 ust. 2 i 3 ww. ustawy).

Podstawowym załącznikiem, według którego jednostki sporządzają sprawozdanie finansowe, jest załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości, przeznaczony dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji. Określone jednostki mogą korzystać z uproszczeń i sporządzać sprawozdanie finansowe odpowiednio według załącznika nr 4, 5 i 6 do ustawy o rachunkowości.

Zakres informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych przez jednostki inne niż banki i zakłady ubezpieczeń oraz reasekuracji określają załączniki do ustawy o rachunkowości, tzn.:

• załącznik nr 1 - dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji,
   
• załącznik nr 4 - dla jednostek mikro (definicję jednostki mikro zawiera art. 3 ust. 1a i 1b ustawy o rachunkowości),
   
• załącznik nr 5 - dla jednostek małych (definicję jednostki małej zawiera art. 3 ust. 1c i 1d ustawy o rachunkowości),
   
• załącznik nr 6 - dla jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2018 r. poz. 450 ze zm.), z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy.

Przed sporządzeniem sprawozdania finansowego za 2018 r. jednostki powinny podjąć decyzję, do jakiej kategorii, w rozumieniu ustawy o rachunkowości, chcą i mogą należeć, a także w jakiej postaci będą sporządzały roczne sprawozdanie finansowe.

Jednostki małe mogą sporządzać poszczególne elementy sprawozdania finansowego według załącznika nr 1 lub załącznika nr 5, a jednostki mikro w oparciu o załącznik nr 1 lub załącznik nr 4 albo załącznik nr 5. Dodajmy, iż ustawa o rachunkowości daje możliwość wybiórczego stosowania uproszczeń w zakresie sprawozdawczości finansowej jednostek mikro i małych. Przykładowo jednostka mikro może sporządzić bilans według załącznika nr 4, a rachunek zysków i strat i informację dodatkową według załącznika nr 1.

Z kolei jednostki, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy, mogą sporządzać sprawozdanie finansowe według załącznika nr 1 lub załącznika nr 6 do ustawy o rachunkowości. Decyzję w tej sprawie podejmuje kierownik jednostki. Co ważne, jednostki te nie mogą - w świetle aktualnych przepisów - przyjąć statusu jednostki mikro, czy też jednostki małej (por. art. 3 ust. 1e pkt 8 ustawy o rachunkowości). Nie mogą one zatem sporządzać sprawozdania finansowego według załącznika nr 4, czy załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości.

Ponadto - w naszej ocenie - jeżeli sprawozdania finansowe jednostek pozarządowych będą podlegały badaniu na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, to takie sprawozdania powinny także obejmować zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych. Te elementy sprawozdania powinny zostać sporządzone zgodnie z art. 48a ust. 1 pkt 1 i art. 48b ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, w zakresie ustalonym w załączniku nr 1 do tej ustawy. Należy bowiem zauważyć, że art. 48a i art. 48b ustawy o rachunkowości nie zawierają zwolnienia ze sporządzenia zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych dla organizacji pozarządowych, jak to ma miejsce w przypadku jednostek mikro (por. art. 48a ust. 3 i art. 48b ust. 4) oraz jednostek małych (por. art. 48a ust. 4 i art. 48b ust. 5).

Co do zasady sprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe w sprawozdaniu finansowym można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności (por. art. 45 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

Do rocznego sprawozdania finansowego jednostki określone w art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości, dołączają sprawozdanie z działalności jednostki, jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z ustawy lub odrębnych przepisów. Ponadto sprawozdanie z działalności sporządzają także grupy kapitałowe (por. art. 55 ust. 2a ww. ustawy).

Ustawa o rachunkowości przewiduje dla niektórych jednostek zwolnienie z obowiązku sporządzania sprawozdania z działalności. Na podstawie art. 49 ust. 4 ww. ustawy, sprawozdania tego mogą nie sporządzać jednostki spełniające definicję jednostek mikro, jeśli w informacji dodatkowej lub w informacji uzupełniającej do bilansu przedstawią informacje dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych. Możliwość niesporządzania sprawozdania z działalności mają również jednostki małe na podstawie art. 49 ust. 5 ww. ustawy, pod warunkiem że w informacji dodatkowej przedstawią informacje dotyczące nabycia udziałów własnych. W przypadku gdy jednostka spełniająca definicję jednostki małej lub jednostki mikro sporządzi sprawozdanie z działalności, może nie wykazywać w nim kluczowych niefinansowych wskaźników efektywności związanych z działalnością jednostki oraz informacji dotyczących zagadnień pracowniczych i środowiska naturalnego (por. art. 49 ust. 6 ww. ustawy).

Warto dodać, iż na niektórych jednostkach ciąży wymóg raportowania niefinansowego, zarówno w zakresie raportowania na poziomie jednostkowym (por. art. 49b ustawy o rachunkowości), jak i skonsolidowanym (por. art. 55 ust. 2b-2e ww. ustawy). Obowiązek takiej sprawozdawczości na poziomie jednostkowym dotyczy jednostek wymienionych w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy o rachunkowości, będących spółką kapitałową, spółką komandytowo-akcyjną lub taką spółką jawną lub komandytową, której wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, pod warunkiem że w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok przekraczają następujące wielkości:

1) 500 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty oraz

2) 85.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego lub 170.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy.

Jednostki zobowiązane do raportowania niefinansowego mają wybór formy tego raportowania, a mianowicie mogą zamieścić wymagane informacje - w ramach sprawozdania z działalności (jako oświadczenie na temat informacji niefinansowych i wówczas mają zastosowanie zasady jak przy sporządzaniu sprawozdania z działalności) albo mogą sporządzać odrębne sprawozdanie na temat informacji niefinansowych. W przypadku sporządzenia odrębnego sprawozdania na temat informacji niefinansowych jednostka ma obowiązek zamieszczenia w sprawozdaniu z działalności informacji o tym fakcie.