Rozliczenia międzyokresowe

Zasady ustalania i rozliczania ujemnej wartości firmy reguluje art. 44b ust. 11 i 12 w powiązaniu z art. 33 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Ujemna wartość firmy (pozycja B.IV.1) powstaje, jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto. Może ona powstać także w przypadku połączenia spółek rozliczanego metodą nabycia oraz podziału spółek rozliczanego tą metodą. Wartość godziwa jest to kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami (por. art. 28 ust. 6 ustawy o rachunkowości). Natomiast przez aktywa netto rozumie się aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania, odpowiadające wartościowo kapitałowi (funduszowi) własnemu (por. art. 3 ust. 1 pkt 29 ustawy o rachunkowości). Z kolei cenę przejęcia stanowi cena, po której nabyto jednostkę lub jej zorganizowaną część, albo wartość nominalna akcji lub udziałów wydanych jej właścicielom w zamian za przejęcie jednostki. Ujemną wartość firmy, do wysokości nieprzekraczającej wartości godziwej nabytych aktywów trwałych, z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach, jednostka zalicza do rozliczeń międzyokresowych przychodów (Ma konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów") przez okres będący średnią ważoną okresu ekonomicznej użyteczności nabytych i podlegających amortyzacji aktywów. Natomiast ujemna wartość firmy w wysokości przekraczającej wartość godziwą aktywów trwałych, z wyłączeniem długoterminowych aktywów finansowych notowanych na regulowanych rynkach, zaliczana jest do przychodów na dzień połączenia lub nabycia (Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne"). Uwzględniając art. 44b ust. 12 ustawy o rachunkowości, ujemną wartość firmy odpisuje się w pozostałe przychody operacyjne do wysokości, w jakiej dotyczy oszacowanych w sposób wiarygodny przyszłych strat i kosztów, ustalonych przez spółkę przejmującą na dzień połączenia (nabycia). Odpis ten następuje w tym okresie sprawozdawczym, w którym straty i koszty wpływają na wynik finansowy. Jeżeli straty i koszty te nie zostały poniesione w uprzednio przewidywanych okresach sprawozdawczych, to dotyczącą ich ujemną wartość firmy odpisuje się w sposób określony w art. 44b ust. 11 ustawy o rachunkowości. Przykładowo, jeżeli w trakcie dokonywania odpisów ujemnej wartości firmy okaże się, że jakiś środek trwały podlegający amortyzacji przestanie być użytkowany w prowadzonej działalności (zostanie zlikwidowany lub sprzedany), to należy dokonać jednorazowego odpisu ujemnej wartości firmy - zaliczając go do pozostałych przychodów operacyjnych - w części odpowiadającej temu składnikowi aktywów.

Inne rozliczenia międzyokresowe (pozycja B.IV.2) obejmują inne niż ujemna wartość firmy rozliczenia międzyokresowe przychodów, wynikające z zapisów na koncie 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów", jako saldo kredytowe tego konta. Wykazuje się je w bilansie z podziałem na:

• długoterminowe, jeśli całość lub część przychodów przypada do rozliczenia w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, czyli podlega zarachowaniu do przychodów po upływie roku od dnia bilansowego i w dalszych latach,
   
• krótkoterminowe, jeśli całość lub część przychodów przypada do rozliczenia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Jako długoterminowe rozliczenia międzyokresowe wykazuje się przede wszystkim:

• środki pieniężne, w tym dotacje, subwencje i dopłaty, otrzymane na sfinansowanie nabycia lub budowy środków trwałych oraz prac rozwojowych, także dotacje i subwencje stanowiące pomoc finansową z funduszy UE, jeżeli stosownie do przepisów zawartych w odrębnych ustawach nie zwiększają one kapitałów (funduszy) własnych,
   
• przyjęte nieodpłatnie, w tym także w drodze darowizny, środki trwałe, środki trwałe w budowie oraz wartości niematerialne i prawne (por. art. 41 ust. 2 ustawy o rachunkowości),
   
• objęte ugodą bankową lub postępowaniem restrukturyzacyjnym zobowiązania przewidziane do umorzenia, do czasu spełnienia warunków umownych.

Natomiast jako krótkoterminowe inne rozliczenia międzyokresowe wykazuje się m.in.:

• pobrane z góry od kontrahentów wpłaty (bez VAT należnego) za świadczenia, które zostaną wykonane przez jednostkę w następnym roku obrotowym, na przykład przyjęte z góry opłaty za czynsz, dzierżawę, kursy, szkolenia, prenumeratę czasopism,
   
• nadwyżkę przychodów nad kosztami eksploatacji i utrzymania nieruchomości spółdzielni mieszkaniowej, która zwiększa w następnym roku obrotowym jej przychody.

Nie wykazuje się w tej pozycji potwierdzonych fakturą zaliczek (zadatków, przedpłat) pobranych od kontrahentów jednostki na poczet dostaw (towarów, produktów), które wykazuje się po stronie pasywów jako zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek - zaliczki otrzymane na dostawy i usługi, mimo że po potwierdzeniu ich otrzymaną fakturą figurują one jako saldo kredytowe konta 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów".