Wynik na działalności finansowej

Wynik operacji finansowych został zdefiniowany w art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości. Stanowi on różnicę pomiędzy przychodami finansowymi a kosztami finansowymi. Jak wynika z ww. przepisu, do przychodów finansowych zalicza się w szczególności dywidendy (udziały w zyskach), odsetki, zyski ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji (z wyłączeniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji), a także nadwyżki dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi. Zaś koszty finansowe to w szczególności: odsetki, straty ze zbycia oraz aktualizacji wartości inwestycji (z wyłączeniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczanych do inwestycji) oraz nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi.

Do działalności finansowej nie zalicza się odsetek, prowizji, a także dodatnich i ujemnych różnic kursowych, uwzględnionych w:

• cenie nabycia lub koszcie wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 28 ust. 8 pkt 2 ustawy o rachunkowości),
   
• cenie nabycia lub koszcie wytworzenia towaru lub produktu (art. 28 ust. 4 ustawy o rachunkowości).

Generalnie przychody i koszty z operacji finansowych wykazuje się w rachunku zysków i strat oddzielnie. Przypominamy iż wyjątek stanowią przychody i koszty z tytułu różnic kursowych oraz przychody i koszty związane z rozchodem aktywów finansowych, które wykazuje się per saldo, tzn. po skompensowaniu.

W przychodach finansowych, w pozycji F.I (wariant porównawczy) lub H.I (wariant kalkulacyjny) jako "dywidendy i udziały w zyskach od jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale" wykazuje się należne jednostce dywidendy z tytułu posiadania akcji lub udziałów w krajowych i zagranicznych spółkach kapitałowych i komandytowo-akcyjnych, a także udziały w zyskach spółek osobowych oraz spółdzielni. Dywidendy lub udziały w zyskach wykazuje się w wysokości uchwalonej przez właściwy organ spółki, np. zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie, które dokonuje podziału zysku. Ponadto w pozycjach tych dodatkowo wyszczególnia się dywidendy i udziały w zyskach od jednostek powiązanych, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale.

Odsetki prezentuje się w rachunku zysków i strat w odrębnych pozycjach, odpowiednio jako przychody finansowe w pozycji F.II (wariant porównawczy) lub H.II (wariant kalkulacyjny) i jako koszty finansowe w pozycji G.I (wariant porównawczy) lub I.I (wariant kalkulacyjny). Do przychodów finansowych zalicza się odsetki otrzymane i należne za okres do dnia bilansowego, a do kosztów finansowych odsetki zapłacone oraz wymagające zapłaty za okres do dnia bilansowego.

Odsetki od otrzymanych pożyczek lub kredytów związanych z zakupem lub budową środków trwałych, inwestycji w nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych, traktuje się jako koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich sfinansowania i nie zalicza się do kosztów finansowych. Do dnia oddania tych składników do używania zwiększają ich wartość początkową. Dopiero odsetki w okresie następującym po ich oddaniu do użytkowania będą zaliczane do kosztów finansowych.

Z ogólnej sumy odsetek - zarówno w części dotyczącej kosztów, jak i przychodów - wyodrębnia się osobny wiersz, w którym prezentuje się odsetki od jednostek powiązanych.

W księgach rachunkowych przychody i koszty związane z rozchodem aktywów finansowych zaliczonych do inwestycji (np. akcji, udziałów, dłużnych papierów wartościowych) ujmuje się odrębnie. Przychody związane z rozchodem tych inwestycji księguje się na koncie 75-0 "Przychody finansowe", a koszty z tym związane - na koncie 75-1 "Koszty finansowe". Natomiast w rachunku zysków i strat wykazuje się jedynie wynik finansowy (zysk lub stratę) z tytułu rozchodu tych aktywów.

W rachunku zysków i strat sporządzonym według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości w pozycji F.III (wariant porównawczy) lub H.III (wariant kalkulacyjny) jako "zysk z tytułu rozchodu aktywów finansowych", wyodrębnia się dodatkowo zysk z tytułu rozchodu aktywów finansowych w jednostkach powiązanych.

Analogicznego wyodrębnienia dokonuje się w przypadku straty w pozycji G.II (wariant porównawczy) lub I.II (wariant kalkulacyjny).

W rachunku zysków i strat jako przychody finansowe w pozycji F.IV (wariant porównawczy) lub H.IV (wariant kalkulacyjny) "Aktualizacja wartości aktywów finansowych" wykazuje się:

1) przychody w części wynikającej z przywrócenia uprzednio utraconej wartości długoterminowych i krótkoterminowych aktywów finansowych (tj. udziały, akcje i inne papiery wartościowe), na skutek ustania przyczyny powodującej utratę wartości oraz z powodu spłaty należności z operacji finansowej, objętej odpisem aktualizującym,

2) wzrost wartości inwestycji w razie ich wyceny po cenach rynkowych lub inaczej ustalonej wartości godziwej, wyższej od wartości, po której figurowały one dotąd w księgach rachunkowych.

Przyjmuje się w tym przypadku wielkości dotyczące przychodów finansowych z tytułu aktualizacji inwestycji, wynikające z ewidencji szczegółowej do konta 75-0, nie kompensując tych przychodów z kosztami finansowymi z tytułu aktualizacji, które wykazuje się odrębnie.

Po stronie kosztów finansowych w pozycji G.III (wariant porównawczy) lub I.III (wariant kalkulacyjny) wykazuje się koszty za rok obrotowy powstałe z tytułu aktualizacji wyceny aktywów finansowych, w tym także krótkoterminowych aktywów finansowych wycenionych według cen nabycia, nie wyższych od cen rynkowych oraz na skutek obniżenia wartości rynkowej. Wykazuje się tu m.in. odpisy z tytułu trwałej utraty wartości akcji i udziałów, także spowodowane likwidacją lub upadłością spółki, której akcje lub udziały jednostka posiada. Prezentowana tu wartość odpowiada wielkości kosztów finansowych z tego tytułu za rok obrotowy ustalonej na dzień bilansowy na podstawie ewidencji szczegółowej do konta 75-1. Nie wykazuje się w tej pozycji korekt aktywów finansowych wykazywanych w cenach rynkowych lub inaczej ustalonej wartości godziwej, jeżeli różnice spowodowane wzrostem lub spadkiem cen rynkowych rozliczane są z kapitałem (funduszem) z aktualizacji wyceny (konto 81-3).