Odpis aktualizujący wartość nieprzydatnych materiałów

Inwentaryzacja przeprowadzona za 2018 r. wykazała, że na stanie są materiały, które utraciły swoją wartość ze względu na zmianę profilu produkcji. Zdecydowano, że zostaną one sprzedane, ale po obniżonej cenie. Sprzedaż będzie dokona w 2019 r. Ewidencja materiałów prowadzona jest w cenach zakupu. Jakich zapisów należy w związku z tym dokonać w księgach rachunkowych 2018 r.?

W sytuacji gdy na dzień 31 grudnia 2018 r. stwierdzono, że określone materiały utraciły swoją wartość ekonomiczną, to na ten dzień należało dokonać odpisu aktualizującego ich wartość.

Na dzień bilansowy rzeczowe składniki aktywów obrotowych m.in. materiały wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od cen ich sprzedaży netto na ten dzień. Stanowi o tym art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości.

Jeśli w jednostce następuje zmiana profilu produkcji, to może dojść do trwałej utraty wartości materiałów wykorzystywanych do tej produkcji (art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości). Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej. W księgach rachunkowych odpis aktualizujący wartość materiałów (a także innych składników zapasów) jest ewidencjonowany w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych i ujmowany na koncie 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" (art. 34 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

Jeśli następuje utrata pierwotnej przydatności gospodarczej materiału, to jest to szkoda o charakterze podobnym do niedoborów, przy czym jest to różnica jakościowa, a nie ilościowa.

Uznanie niektórych materiałów jako składników, które utraciły swoją wartość, może być stwierdzone podczas przeprowadzanego spisu z natury. Szkody ustala się jak niedobory, a rozlicza je na podstawie uwag zamieszczonych w arkuszach spisowych bądź odrębnych protokołów. Wskazówki związane z ich rozliczeniem zostały określone w pkt 103 stanowiska Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie inwentaryzacji drogą spisu z natury zapasów materiałów, towarów, wyrobów gotowych i półproduktów. Zgodnie z przedstawionymi w nim rozwiązaniami szkody rozlicza się stosując następujący tok postępowania:

a) sporządza się zestawienie różnic jakościowych na wzór zestawienia różnic ilościowych z podziałem na rodzaje, asortymenty zapasów, osoby odpowiedzialne za określone składniki zapasów o obniżonej przydatności gospodarczej z jednoczesnym wskazaniem miejsca, w którym się one znajdują; wykazane w zestawieniu składniki zapasów o obniżonej przydatności są wyceniane przez księgowego po cenach stosowanych w ewidencji księgowej,

b) przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej przekazuje zestawienie różnic jakościowych kompetentnym osobom z zaleceniem weryfikacji stanu jakościowego składników zapasów wykazanych w zestawieniu i ustalenia cen sprzedaży netto możliwych do uzyskania za nie; uznaje się, że zapasy przeznaczone do zniszczenia mają zerową wartość,

c) po ustaleniu różnic między wartością zapasów o obniżonej przydatności gospodarczej według cen stosowanych w ewidencji księgowej a ich wartością po możliwych do uzyskania cenach sprzedaży netto, przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej przekazuje zestawienie różnic jakościowych (wraz z protokołem) do rozpatrzenia i decyzji kierownika jednostki.

W księgach rachunkowych rozlicza się je na podstawie zatwierdzonego przez kierownika jednostki protokołu z rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych. Dokonuje się tego pod datą spisu, nie późniejszą niż ostatni dzień roku obrotowego, którego dotyczył spis z natury. Składniki zapasów o obniżonej przydatności wykazuje się w ewidencji księgowej odrębnie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2018 r. poz. 395 ze zm.)