Uproszczenia w wycenie bilansowej produkcji w toku

Produkcja w toku to część produkcji przedsiębiorstwa, która nie została ukończona na koniec okresu rozliczeniowego. Obejmuje ona produkty lub usługi w fazie tworzenia, na które poniesiono nakłady finansowe, lecz które nie osiągnęły jeszcze statusu wyrobów gotowych, czy półproduktów. Na dzień bilansowy należy dokonać spisu z natury takiej produkcji oraz odpowiednio ją wycenić.

Stan produkcji w toku wycenia się generalnie według kosztu jej wytworzenia. Przy wycenie produkcji w toku dopuszczalne są jednak pewne uproszczenia, których stosowanie powinno być przewidziane w polityce rachunkowości. Na mocy bowiem art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości, produkcję w toku można wyceniać tylko w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia albo wartości materiałów bezpośrednich lub nie wyceniać jej wcale, pod warunkiem że nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki.

W sytuacji gdy wycena produkcji w toku następuje w wysokości kosztów bezpośrednich, do wyceny tej produkcji na koniec okresu sprawozdawczego przyjmuje się:

• wartość zużytych materiałów bezpośrednich (podstawowych i pomocniczych),
   
• płace bezpośrednie wraz z narzutami (ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia liczone od wynagrodzeń pracowników produkcyjnych),
   
• pozostałe koszty bezpośrednio związane z wytwarzaniem produktu, za okres od rozpoczęcia produkcji do dnia wyceny, np.: zużycie narzędzi niezbędnych do wytworzenia określonych produktów, usługi obce wykonywane w związku z produkcją, zużycie energii.

Natomiast w przypadku wyceny produktów w toku produkcji tylko w wysokości materiałów bezpośrednich, można przyjąć wielkość materiałów zużytych do tych produktów, ustaloną według normy zakładowej lub na podstawie spisu z natury dokonanego na koniec okresu sprawozdawczego albo zweryfikowany stan księgowy kosztów materiałów bezpośrednich w części dotyczącej produktów w toku produkcji.

Uwaga: Uproszczone zasady wyceny można stosować do produkcji w toku o przewidywanym czasie wykonania nieprzekraczającym trzech miesięcy. Jeżeli przewidywany okres wykonania produkcji jest dłuższy niż trzy miesiące, a produkty są przeznaczone do sprzedaży lub na rzecz budowy albo ulepszenia własnych środków trwałych, to nie można stosować uproszczeń. Nie dotyczy to jednak produkcji rolnej.

Ponadto w produkcji w toku nie powinny figurować materiały wydane do produkcji, lecz niezużyte. Wartość takich materiałów powinna zmniejszyć koszty produkcji i zwiększyć wartość stanu zapasów materiałów.

BILANS 2018 w formacie XML dostępny jest w Programie DRUKI Gofin

Warto przy tym przypomnieć, iż stan produkcji w toku na dzień bilansowy może figurować na koncie 50 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej" lub 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (w analityce: Produkcja w toku). Niezależnie od tego w jaki sposób ewidencjonowana jest na koniec roku produkcja w toku, w bilansie jej wartość prezentowana jest po stronie aktywów jako składnik zapasów.

Szczegółowy sposób prezentacji produkcji w toku w bilansie - w zależności od tego, według którego załącznika do ustawy o rachunkowości jest on sporządzany - zaprezentowano w tabeli.

Przykład

Wycena produkcji w toku w wysokości kosztów bezpośrednich

I. Założenia:

1. W bieżącym okresie sprawozdawczym koszty związane bezpośrednio i pośrednio z produkcją wyrobów gotowych wyniosły w jednostce: 137.000 zł. Ich struktura przedstawiała się następująco:

a) koszty bezpośrednie: 118.000 zł (w tym materiały bezpośrednie: 33.000 zł, płace bezpośrednie: 71.000 zł oraz pozostałe koszty bezpośrednie: 14.000 zł),

b) koszty wydziałowe (pośrednie): 19.000 zł (w tym zmienne koszty wydziałowe: 12.000 zł oraz stałe koszty wydziałowe: 7.000 zł).

2. W okresie sprawozdawczym wyprodukowano: 1.200 szt. wyrobów gotowych, które figurują na dzień bilansowy na stanie. Ponadto na koniec roku pozostało: 150 szt. produktów przetworzonych w 50%.
    
3. Produkcję w toku jednostka wycenia według kosztów bezpośrednich i wartość jej stanu pozostawia na koncie 50. Bilans sporządzany jest według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.

II. Wycena produkcji w toku w wysokości kosztów bezpośrednich:

III. Dekretacja:

IV. Księgowania:

V. Fragment bilansu sporządzonego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości:

Przykład

Wycena produkcji w toku w wysokości materiałów bezpośrednich

I. Założenia:

Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy założeniu, że produkcję w toku jednostka wycenia według materiałów bezpośrednich i jej wartość przeksięgowuje na dzień bilansowy na konto 60. Bilans sporządzany jest według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości (dla jednostek małych).

II. Wycena produkcji w toku w wysokości materiałów bezpośrednich:

III. Dekretacja:

IV. Księgowania:

V. Fragment bilansu sporządzonego według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości: