Ujęcie w księgach pożyczki otrzymanej od udziałowca

Spółka z o.o. otrzymała od udziałowca nieoprocentowaną pożyczkę. Jak powinniśmy ująć w księgach rachunkowych jej otrzymanie oraz spłatę? Jakich zapisów księgowych należy dokonać w związku z przychodem z nieodpłatnych świadczeń z tego tytułu? 

Rozrachunki z tytułu pożyczki otrzymanej przez spółkę z o.o. od jej udziałowca można rozliczać za pośrednictwem konta 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika - pożyczka). Ustalony dla celów podatkowych przychód z nieodpłatnych świadczeń nie podlega ewidencji księgowej.

Otrzymanie środków pieniężnych od wspólnika na rachunek bieżący można zaewidencjonować w księgach zapisem:

- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący",

- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika - pożyczka).

Z kolei spłatę pożyczki na rachunek bankowy wspólnika można ująć zapisem odwrotnym:

- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika - pożyczka),

- Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący".

Jak wynika z pytania otrzymana pożyczka jest nieoprocentowana, więc spółka z o.o. nie musi ponosić kosztów związanych z jej zaciągnięciem na warunkach rynkowych. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o pdop (Dz. U. z 2019 r. poz. 865) do przychodów zalicza się m.in. wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo nieodpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. Dlatego po stronie spółki z o.o. z tytułu otrzymania nieoprocentowanej pożyczki powstał przychód z nieodpłatnych świadczeń, który podlega opodatkowaniu. Jednak nie ujmuje się go w księgach rachunkowych - jest on ustalany pozabilansowo.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy o rachunkowości za przychody i zyski uważa się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli. W związku z tym udzielenie nieoprocentowanej pożyczki przez wspólnika nie jest dla spółki z o.o. przychodem bilansowym, podlegającym ewidencji księgowej. Jej otrzymanie nie ma wpływu na zmianę stanu majątkowego w spółce z o.o.

Aby prawidłowo ustalić podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym, należy statystycznie, tj. pozaksięgowo, doliczyć przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń do pozostałych przychodów podatkowych. Wówczas w informacji dodatkowej będącej częścią sprawozdania finansowego (sporządzanego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości), rozliczając główne pozycje różniące podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od wyniku finansowego, trzeba ujawnić wartość tego nieodpłatnego świadczenia.

Wartość nieodpłatnych świadczeń ujawnia się w informacji dodatkowej, rozliczając główne pozycje różniące podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od wyniku finansowego brutto.

Przykład Założenia W maju 2019 r. spółka z o.o. otrzymała przelewem od jednego z udziałowców nieoprocentowaną pożyczkę w kwocie 90.000 zł.   Spłaty pożyczki dokonano jedną kwotą w lipcu 2019 r., przekazując ją na rachunek bankowy udziałowca. Dekretacja Opis operacji Kwota Konto Wn Ma Zapisy w księgach maja 2019 r. 1. WB - wpływ pożyczki udzielonej przez udziałowca: 90.000 zł 13-0 24 Zapisy w księgach lipca 2019 r. 1. WB - spłata pożyczki otrzymanej od udziałowca 90.000 zł 24 13-0 Księgowania w maju 2019 r. Księgowania w lipcu 2019 r. W celu prawidłowego ustalenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym, spółka z o.o. doliczyła statystycznie (pozaksięgowo) przychód z tytułu nieodpłatnego świadczenia do innych przychodów podatkowych.