Ewidencja księgowa dotycząca umorzenia udziałów

W związku z odejściem jednego ze wspólników spółki z o.o. uzgodniono, że jego wszystkie udziały zostaną umorzone (umowa spółki przewiduje umorzenie udziałów). Nabycie udziałów przez spółkę będzie finansowane środkami pochodzącymi z obniżenia kapitału zakładowego. Jak ująć w księgach nabycie udziałów własnych w celu ich umorzenia oraz ich umorzenie poprzez obniżenie kapitału zakładowego, gdy wynagrodzenie wypłacone wspólnikowi za sprzedane spółce udziały przewyższy ich wartość nominalną?

Udziały własne nabywane przez spółkę z o.o. w celu ich umorzenia zalicza się w księgach rachunkowych do krótkoterminowych aktywów finansowych. Z tego względu na podstawie uchwały wspólników o nabyciu udziałów własnych w celu ich umorzenia ujmuje się je w cenie nabycia zapisem:

- Wn konto 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe" (w analityce: Udziały własne),

- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Imienne konto wspólnika).

Wartość tych udziałów pozostaje na koncie 14 do dnia zarejestrowania w KRS obniżenia kapitału zakładowego. Pod datą dokonania obniżenia kapitału konieczne jest rozliczenie skutków umorzenia udziałów własnych z uwzględnieniem art. 36a ust. 2 i 3 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z tym przepisem, jeśli umorzono udziały własne w drodze obniżenia kapitału zakładowego, to dodatnią różnicę między ich wartością nominalną a ceną nabycia odnosi się na kapitał zapasowy. W przypadku wystąpienia różnicy ujemnej - tak jak w sytuacji opisanej w pytaniu - ujmuje się ją na zmniejszenie kapitału zapasowego. Gdy różnica ujemna przewyższa kapitał zapasowy, to pozostałą część tej różnicy ujmuje się jako stratę z lat ubiegłych. Trzeba to opisać w informacji dodatkowej w sprawozdaniu finansowym za rok, w którym nastąpiło obniżenie kapitału zakładowego.

W spółce z o.o. ewidencja księgowa operacji związanych z umorzeniem udziałów własnych w drodze zmniejszenia kapitału zakładowego może przebiegać w następujący sposób:

a) umorzenie nabytych udziałów własnych (w wartości nominalnej poprzez obniżenie kapitału zakładowego - pod datą rejestracji obniżenia kapitału zakładowego w KRS)

- Wn konto 80 "Kapitał podstawowy",

- Ma konto 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe" (w analityce: Udziały własne),

b) odniesienie dodatniej różnicy pomiędzy wartością nominalną i ceną nabycia udziałów własnych

- Wn konto 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe" (w analityce: Udziały własne),

- Ma konto 81-1 "Kapitał zapasowy",

c) odniesienie ujemnej różnicy pomiędzy wartością nominalną i ceną nabycia nabytych udziałów własnych

- Wn konto 81-1 "Kapitał zapasowy",

- Ma konto 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe" (w analityce: Udziały własne)

oraz jeżeli nadwyżka przewyższa kapitał zapasowy

- Wn konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego",

- Ma konto 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe" (w analityce: Udziały własne).

Przykład Założenia Kapitał spółki z o.o. wynosi 100.000 zł i dzieli się na 500 udziałów o wartości nominalnej 200 zł.   W maju 2019 r. spółka nabyła od występującego ze spółki wspólnika 200 udziałów po cenie 240 zł za 1 udział celem ich umorzenia w drodze obniżenia kapitału zakładowego (możliwość taką przewiduje umowa spółki). Wynagrodzenie w wysokości 48.000 zł, tj. 200 udziałów × 240 zł, zostało przekazane na rachunek bankowy wspólnika.    Wartość nominalna nabytych udziałów wyniosła 40.000 zł, tj. 200 udziałów × 200 zł.    Sąd dokonał rejestracji obniżenia kapitału zakładowego pod datą 24 lipca 2019 r.    Kapitał zapasowy spółki utworzony z zysków lat ubiegłych wynosi 32.000 zł. Dekretacja Opis operacji Kwota Konto Wn Ma 1. PK - nabycie udziałów w celu ich umorzenia - wartość w cenie nabycia: 200 udziałów × 240 zł =  48.000 zł 14 24 2. WB - przelew na rachunek bankowy wspólnika należnej mu kwoty: 48.000 zł 24 13-0 3. PK - umorzenie udziałów - pod datą rejestracji obniżenia kapitału zakładowego w KRS:             a) wartość nominalna udziałów  40.000 zł 80 14    b) nadwyżka ceny nabycia nad ich wartością nominalną (48.000 zł - 40.000 zł) = 8.000 zł 81-1 14 Księgowania