Spis z natury zapasów sypkich

Jesteśmy przedsiębiorstwem branży rolno-spożywczej. Zajmujemy się sprzedażą różnego rodzaju ziaren, które przechowujemy w silosach. W jaki sposób przeprowadzić spis z natury zapasów sypkich?

Spis z natury jest jedną z metod przeprowadzenia inwentaryzacji, która polega na ustaleniu stanu danego składnika aktywów poprzez jego zważenie, pomiar lub przeliczenie, oraz dokonaniu oględzin w celu stwierdzenia jego jakości i przydatności (np. uszkodzenie czy zepsucie). Spis z natury przeprowadzają zespoły spisowe powoływane na wniosek przewodniczącego komisji inwentaryzacyjnej.

Pomiar szacunkowy polega na ustaleniu ilości (sztuki, długość, powierzchnia), wagi lub objętości spisywanych z natury składników zapasów z zastosowaniem właściwych w danych okolicznościach szacunków, w tym obliczeń technicznych, uwzględniających fizykochemiczne właściwości stanowiących przedmiot pomiaru składników. Pomiar taki jest stosowany, jeżeli właściwy, dokładny pomiar jest niewykonalny i/lub ekonomicznie nieuzasadniony. Pomiar szacunkowy jest wykonywany przez odpowiednich specjalistów. Stosuje się go w szczególności do ustalenia zapasów składowanych w hałdach lub stertach na otwartym terenie (węgiel, piasek itp.), w dużych zbiornikach, np. w silosach (cement, ziarno itp.) czy cysternach (paliwa płynne, oleje itp.). Dokonując pomiaru szacunkowego wyznacza się dopuszczalną niedokładność pomiaru.

W zarządzeniu w sprawie inwentaryzacji lub instrukcji inwentaryzacyjnej kierownik jednostki określa:

• asortymenty zapasów, których stan ustala się drogą pomiaru szacunkowego,
   
• akceptowany, w związku z niedokładnością techniki szacowania, przedział różnicy między stanem ustalonym drogą pomiaru szacunkowego a stanem ewidencyjnym; jeżeli różnica stanów mieści się w akceptowanym przedziale, za stan rzeczywisty uznaje się stan ewidencyjny.

Wyniki spisu składnika zapasów drogą pomiaru szacunkowego wpisuje się do arkusza spisowego na zasadach ogólnych. Do arkusza dołącza się protokół pomiaru, w którym podaje się dane stanowiące podstawę szacunku (rodzaj bryły, jej wymiary, ciężar właściwy składnika zapasów, jego waga). Protokół podpisuje zespół spisowy i ewentualnie kontroler spisowy.

Przykład

I. Założenia:

1. Przedsiębiorstwo z branży rolno-spożywczej przechowuje ziarna jęczmienia i owsa w silosach wewnątrz wyskalowanych, o kształcie walca. Wymiary silosów są jednakowe i wynoszą: 4 m (średnica), 8,5 m (wysokość).
    
2. Ciężar 1 m³ ziaren, w zależności od wilgotności, wynosi dla jęczmienia: 480-680 kg, a dla owsa: 300-550 kg. Uwzględniając stopień wilgotności ziarna, przyjęto do przeliczeń wagowych ciężar jęczmienia: 640 kg/m³ oraz owsa: 450 kg/m³.
    
3. Podczas spisu z natury ziarna przechowywanego w silosach, jednostka oceniła górną powierzchnię zapasów w silosie pod kątem nierówności powierzchni - duże zagłębienia zostały wyrównywane przez nadmuch powietrza. Spółka ustaliła górną powierzchnię ziarna na podstawie podziałek znajdujących się w skali zamieszczonej na wewnętrznej ścianie zbiornika. W arkuszu spisowym zapisano poziom wypełnienia silosu w metrach z zaokrągleniem do: 0,1 m. Poziom wypełnienia silosu jęczmieniem wynosi: 6 m, a owsem: 4 m.
    
4. Przeliczenia stanu ziarna na tony jednostka dokonała za pomocą wzoru matematycznego na objętość walca: V = πr²h, gdzie r to promień podstawy, a h to wysokość walca.

II. Obliczenia:

Przeliczenie zapasów ziarna podlegających spisowi może przebiegać następująco:

Należy pamiętać, że uzyskane wyniki są wielkościami przybliżonymi ze względu na to, że nie jest możliwe uzyskanie idealnie gładkiej powierzchni silosu, pomiar poziomu ziarna następuje z dokładnością 0,1 m, a stopień wilgotności ziarna został przyjęty na podstawie subiektywnej oceny.