Rozliczenie wyników spisu z natury zapasów odnoszonych w koszty w momencie zakupu

Nieobjęte bieżącą ewidencją księgową zapasy, odpisywane w ciężar kosztów w momencie zakupu lub wytworzenia (art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości), podlegają obowiązkowo spisowi na ostatni dzień roku obrotowego.

Do wyceny składników zapasów nieobjętych ewidencją księgową, ustalanych drogą spisu z natury i wykazanych w arkuszach spisowych, przyjmuje się odpowiednio:

• ceny zakupu lub nabycia z zastosowaniem metody pierwsze przyszło pierwsze wyszło (FIFO) - dla materiałów i towarów,
   
  
• rzeczywiste lub planowane koszty wytworzenia, a w uzasadnionych przypadkach ceny sprzedaży netto - dla wyrobów gotowych i półproduktów.

Przypominamy, iż dla celów podatkowych spis z natury materiałów, towarów, czy produktów gotowych odpisywanych w koszty na dzień ich zakupu (wytworzenia) powinien być przeprowadzany z częstotliwością, z jaką ustala się i wpłaca zaliczki na podatek dochodowy.

Przykład

I. Założenia:

1. Spółka jawna zajmująca się działalnością remontową odnosi zakupione materiały bezpośrednio w ciężar kosztów (ewidencja w układzie rodzajowym kosztów - zespół 4). Wycena pozostałości zapasu materiałów oraz związana z tą wyceną korekta kosztów następuje na koniec roku.
    
2. Zapas materiałów ustalony na podstawie spisu z natury na początek roku obrotowego wynosił łącznie: 1.400 zł, w tym:

a) kleje do drewna: 50 kg × 10 zł = 500 zł,

b) kleje metakrylowe: 30 kg × 30 zł = 900 zł.

3. W grudniu 2019 r. spółka otrzyma od stałego dostawcy następujące faktury za materiały:

4. Na koniec roku obrotowego na podstawie spisu z natury spółka ustali, że kleju do drewna pozostanie: 50 kg (w tym: 10 kg z 17.12.2019 r. i 40 kg z 20.12.2019 r.), a kleju metakrylowego pozostanie: 73 kg (w tym: 15 kg z 17.12.2019 r. i 58 kg z 20.12.2019 r.).
    
5. Wycena zapasu materiałów według spisu z natury przebiega w jednostce na podstawie cen materiałów z ostatnich faktur zakupu przy zastosowaniu metody FIFO, tj. pierwsze przyszło, pierwsze wyszło:

a) klej do drewna: (40 kg × 12 zł) + (10 kg × 11 zł) = 590 zł,

b) klej metakrylowy: (58 kg × 29 zł) + (15 kg × 28 zł) = 2.102 zł.

Wartość zapasów materiałów na dzień bilansowy według spisu z natury wyniesie łącznie: 590 zł + 2.102 zł = 2.692 zł.

6. Zmiana stanu zapasów materiałów (stan końcowy minus stan początkowy) podlegająca ujęciu w księgach rachunkowych wyniesie: 2.692 zł - 1.400 zł = 1.292 zł.
    
7. W przykładzie pominięto kwestie VAT.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Uwaga: Korekty kosztów doprowadzającej stan zapasu materiałów do stanu zgodnego ze spisem z natury można również dokonać poprzez wyksięgowanie stanu początkowego z pierwszym dniem okresu sprawozdawczego (zapisem: Wn konto 40-1, Ma konto 31-1) w kwocie: 1.400 zł oraz zaksięgowanie stanu końcowego (zapisem: Wn konto 31-1, Ma konto 40-1) w kwocie: 2.692 zł.