Bilansowa wycena rozrachunków z tytułu dostaw i usług

Zasady wyceny aktywów i pasywów zostały określone w rozdziale 4 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o rachunkowości, aktywa i pasywa wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy.

Do rozrachunków z tytułu dostaw i usług zalicza się należności i zobowiązania krótkoterminowe, czyli te, które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Należności

Należności na dzień bilansowy wycenia się, stosując art. 28 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości, w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności z zastrzeżeniem pkt 7a. Kwotę wymaganej zapłaty wyznacza nominalna kwota należności.

Mogą ją powiększać kary umowne, zasądzone koszty sądowe oraz należne za zwłokę w zapłacie odsetki, których zapłaty - według stanu na dzień bilansowy - oczekuje jednostka jako wierzyciel. Jednostka, ustalając kwotę wymaganej zapłaty, nie nalicza kontrahentowi należnych odsetek, jeżeli nie rości sobie o nie prawa. Zatem należność główną na dzień bilansowy powiększa się o odsetki tylko wówczas, gdy wierzyciel obciąży odsetkami dłużnika wystawioną w tym celu notą księgową lub notą odsetkową oraz w każdym przypadku, gdy w umowie odsetki takie zostały przewidziane.

Ostrożność w wycenie należności polega na uwzględnieniu stopnia prawdopodobieństwa ich zapłaty. Jeśli zapłata nie jest prawdopodobna, należy zaktualizować wartość należności poprzez dokonanie odpisu aktualizującego.

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług

Całość zobowiązań z tytułu dostaw i usług - bez względu na okres wymagalności - zalicza się do zobowiązań krótkoterminowych (na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 22 ustawy o rachunkowości). Są to wszystkie zobowiązania wynikające z zapisów ewidencji analitycznej do konta 21 "Rozrachunki z dostawcami", jako saldo kredytowe tego konta ustalone na dzień bilansowy.

Na dzień bilansowy zobowiązania wycenia się w kwocie wymagającej zapłaty (art. 28 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy), tzn. łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli jednostka jako nabywca została nimi obciążona przez wierzyciela (na mocy art. 481 § 1 K.c.) lub zgodnie z umową i zasadą memoriału, sama je naliczyła.

Odsetki od zobowiązań zarówno naliczone przez wierzyciela, jak i samodzielnie przez dłużnika podlegają ujęciu w księgach rachunkowych, zapisem:

Należy przy tym pamiętać, że naliczone na dzień bilansowy odsetki za nieterminowe regulowanie zobowiązań związanych z budową środka trwałego zwiększają wartość budowy, jeżeli na dzień bilansowy jest ona w trakcie realizacji (por. art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości).

Ponadto w przypadkach uzasadnionych długotrwałym przygotowaniem towaru lub produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu, cenę nabycia lub koszt wytworzenia można zwiększyć o koszty obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasów towarów (por. art. 28 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Tak więc w takim przypadku odsetki od zobowiązań mogą zwiększyć cenę nabycia takich zapasów.