Funkcjonowanie konta 52-1 "Koszty wydziałowe"

Do ewidencji pośrednich kosztów produkcji służy konto 52-1 "Koszty wydziałowe". Ewidencja szczegółowa do tego konta powinna być prowadzona według poszczególnych wydziałów i zapewnić dane do kalkulacji i analizy kosztów.

Procedura rozliczania kosztów wydziałowych wymaga przede wszystkim zastosowania pewnych parametrów umownych, zwanych kluczami rozliczeniowymi. Klucze rozliczeniowe stanowią podstawę rozliczenia określonej kwoty kosztów pośrednich pomiędzy obiekty odniesienia (stanowiska pracy lub produkty). Jako klucz rozliczeniowy powinien być przyjmowany taki parametr, który jest proporcjonalny do kosztów pośrednich, wyraża rzeczywistą lub umowną zależność między nim a kosztami podlegającymi rozliczeniu oraz jest możliwie łatwy do zmierzenia. Klucze rozliczeniowe można klasyfikować według różnych kryteriów:

1) jeżeli za kryterium zostanie przyjęta stabilność klucza, to można wyróżnić:

a) klucze stałe, czyli takie, których ogólna suma jednostek jest niezmienna w dłuższym okresie; przykładem kluczy stałych może być wielkość miejsc powstawania kosztów albo ilościowe lub jakościowe wyposażenie miejsc powstawania kosztów,

b) klucze zmienne, charakteryzujące się tym, iż w każdym okresie zmienia się zarówno ogólna suma jednostek klucza, jak i ich liczba przypadająca na poszczególne obiekty odniesienia kosztów; jako klucze zmienne można proponować: wyposażenie miejsc pracy w personel, czas pracy miejsc powstawania kosztów, ilościowy rezultat pracy miejsc powstawania kosztów itp.,

2) jeżeli za podstawę podziału kluczy przyjęte zostanie kryterium jednostek miary, przy pomocy których określa się ich wielkość, to można wymienić:

a) klucze wartościowe, czyli takie, które wyrażane są przy pomocy jednostek pieniężnych; stosuje się je w przypadku braku możliwości wykorzystania innych podstaw rozliczania kosztów,

b) klucze ilościowe, które są wyrażane w jednostkach naturalnych; przynoszą one dokładniejsze wyniki niż klucze wartościowe, gdyż można je różnicować w zależności od charakteru rozliczanych kosztów.

Ustalenie kosztów pośrednich przypadających na określone obiekty odniesienia sprowadza się do dwóch zasadniczych czynności obliczeniowych, tzn. do ustalenia współczynnika narzutu kosztów pośrednich oraz obliczenia narzutu kosztów pośrednich, które przypadają na poszczególne obiekty odniesienia kosztów.

Rozliczanie kosztów wydziałowych w stosunku do kluczy wartościowych polega na comiesięcznym ustaleniu narzutu kosztów, wyrażającego stosunek procentowy kosztów pośrednich faktycznie poniesionych w danym miesiącu do rzeczywistej kwoty bazy doliczeń w tym samym miesiącu. Natomiast rozliczanie kosztów pośrednich w stosunku do kluczy ilościowych polega na ustaleniu stawki tych kosztów przypadających na jednostkę klucza, będącej rezultatem podzielenia poniesionych kosztów pośrednich przez rzeczywistą liczbę jednostek klucza w danym miesiącu. Dla kosztów wydziałowych podstawę ich rozliczania między wytwarzane produkty może stanowić np.: wielkość produkcji, suma płac bezpośrednich, czas pracy (ludzi lub maszyn).

Po rozliczeniu kosztów wydziałowych i przeksięgowaniu ich na odpowiednie stanowiska kosztów działalności podstawowej - produkcyjnej, konto 52-1 nie może wykazywać salda.

Typowe zapisy na koncie 52-1 "Koszty wydziałowe"
w jednostkach stosujących konta zespołu 4 i 5