Przychód z nieodpłatnych świadczeń w księdze podatkowej

Prowadzę działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych i rozbiórek. Umowy zobowiązują mnie do wywożenia z placu budowy m.in. gruzu. W 2020 r. w wyniku świadczenia jednej z usług wszedłem w posiadanie gruzu. Planuję odsprzedać go lub przeznaczyć na cele wykonywanej w 2021 r. usługi budowlanej. Czy w spisie z natury na koniec 2020 r. trzeba będzie wykazać gruz?

Wartość pozostającego na stanie gruzu należy wykazać w sporządzanym na koniec 2020 r. spisie z natury w cenie rynkowej, lecz nie będzie ona podlegała uwzględnieniu przy ustalaniu dochodu do opodatkowania dopóki gruz ten nie zostanie sprzedany lub nie zostanie sprzedana usługa budowlana, przy realizowaniu której ma być wykorzystany.

W sytuacji opisanej w pytaniu podatnik podczas wykonywania usługi rozbiórki pozyskał nieodpłatnie gruz, który nadaje się do gospodarczego wykorzystania w jego działalności jako towar handlowy (gdy zostanie odsprzedany) lub jako materiał (gdy zostanie przeznaczony na cele realizowanej w późniejszym terminie budowy). Ponieważ gruz ten ma dla podatnika konkretny wymiar finansowy (wartość handlową), trzeba uznać, że na skutek jego nieodpłatnego otrzymania doszło do przysporzenia w majątku podatnika, a zatem powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o pdof. W świetle art. 11 ust. 2 ustawy o pdof, wartość pieniężną świadczeń w naturze, których przedmiotem są rzeczy, określa się według cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Tak ustaloną wartość przychodu podatnik powinien był wpisać pod datą otrzymania tego przychodu w kolumnie 8 księgi podatkowej "Pozostałe przychody". Kolumna ta służy bowiem do ewidencji przychodów podatkowych innych niż przychody ze sprzedaży wyrobów (towarów handlowych) i sprzedaży usług. Podstawą zapisu może być dowód księgowy sporządzony przez podatnika, zawierający dane wskazane w § 11 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Wartości nabytych nieodpłatnie towarów handlowych czy materiałów (gruzu) podatnik nie mógł ująć w dacie ich pozyskania w kolumnie 10 księgi "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu", gdyż nie poniósł wydatku na ich zakup, co sprawia, że nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Ponieważ pozyskany w 2020 r. gruz stanowi towar handlowy lub materiał w działalności podatnika, jeśli nie zostanie sprzedany czy zużyty do końca 2020 r. trzeba będzie objąć go spisem z natury na dzień 31 grudnia 2020 r. W spisie tym trzeba będzie wycenić go w wartości rynkowej. Jednak jego wartości nie należy uwzględniać przy ustalaniu dochodu rocznego, stanowiącego podstawę opodatkowania pdof.

Natomiast wartość rzeczy nieodpłatnie otrzymanych, zaliczona uprzednio do przychodów, będzie kosztem uzyskania przychodów z chwilą sprzedaży tych rzeczy. Jak wynika z art. 22 ust. 1d ustawy o pdof, w przypadku odpłatnego zbycia rzeczy otrzymanych nieodpłatnie, w związku z którymi zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o pdof, został określony przychód, kosztem uzyskania przychodu jest wartość tego przychodu. Zatem, jeżeli podatnik dokona sprzedaży gruzu, wykaże przychód z tej sprzedaży w kolumnie 7 "Wartość sprzedanych towarów i usług" i jednocześnie do kosztów podatkowych będzie mógł zaliczyć wartość wcześniej ustalonego (i ujętego w kolumnie 8 księgi) przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Koszt ten należy ująć w kolumnie 13 księgi "Pozostałe wydatki" (ponieważ nie jest to koszt zakupu towarów czy materiałów, ujmowany w kolumnie 10 księgi, ani nie kwalifikuje się do ujęcia w kolumnach 11 i 12). Podstawą zapisu będzie dowód sporządzony przez podatnika na tę okoliczność, spełniający warunki zawarte w § 11 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia.