Powstanie należności w związku ze sprzedażą zbędnych materiałów

Nasza jednostka sprzedała część surowców produkcyjnych, które zalegały w magazynie i nie były już wykorzystywane w procesie produkcji. Stanowiły one materiały ujmowane w księgach w cenie nabycia. W jaki sposób księgować powstanie należności i przychodu z tytułu sprzedaży materiałów? Czy wartość sprzedanych surowców należy zaliczać do kosztów działalności operacyjnej w zespole 4?

W księgach rachunkowych wartości sprzedanych materiałów nie odnosi się w ciężar kosztów działalności operacyjnej. Dlatego nieprawidłowe jest ujmowanie kosztu sprzedanych materiałów na koncie w zespole 4.

Zasadniczo przychód ze sprzedaży materiałów odnosi się na konto 74-0 "Sprzedaż materiałów", a wartość sprzedanych materiałów ujmuje się na koncie 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów". Jednak jeśli sprzedaż materiałów występuje w jednostce incydentalnie, wtedy przychód z tej transakcji można ująć na koncie 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne", a wartość sprzedanych materiałów na koncie 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne". Każda jednostka we własnym zakresie ustala, w jaki sposób będzie ewidencjonowała sprzedaż materiałów nabytych na własne potrzeby (tu: do produkcji). Odpowiedni zapis w tej kwestii powinien zostać zawarty w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości. Wartości sprzedanych materiałów, wcześniej zakupionych na własne potrzeby jednostki, nie odnosi się do kosztów działalności operacyjnej. Sprzedaż materiałów nie jest bowiem bezpośrednio związana z podstawową działalnością jednostki.

W księgach rachunkowych przychód ze sprzedaży materiałów, na podstawie wystawionej faktury sprzedaży, można ująć w następujący sposób:

a) wartość brutto należności

- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",

b) VAT należny

- Ma konto 22-1 "Rozrachunki z tytułu VAT należnego",

c) wartość netto przychodu

- Ma konto 74-0 "Sprzedaż materiałów".

Wówczas wartość wydanych z magazynu materiałów w związku z ich sprzedażą należy odnieść na konto 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów". Można tego dokonać, np. w oparciu o dowód "WZ - Wydanie na zewnątrz", zapisem:

- Wn konto 74-1 "Wartość sprzedanych materiałów",

- Ma konto 31 "Materiały".

Jeśli materiały są ujmowane w stałych cenach ewidencyjnych różniących się od ceny ich zakupu lub nabycia, to przy ich rozchodzie w wyniku zbycia trzeba wyksięgować także odchylenia od cen ewidencyjnych przypadających na sprzedane materiały figurujące na koncie 34-1 "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów".

W sytuacji gdy sprzedaż materiałów w jednostce występowałaby rzadko i w zasadach (polityce) rachunkowości przyjęte zostałoby rozwiązanie, że ich sprzedaż rozliczana jest jako pozostałe koszty i przychody operacyjne, to zapisy księgowe dotyczące tej sprzedaży mogłyby przebiegać w sposób zaprezentowany w przykładzie.

Przykład Założenia Na początku września 2020 r. jednostka produkcyjna sprzedała zbędny zapas materiałów produkcyjnych. Z faktury dokumentującej sprzedaż wynika, że jej wartość brutto wyniosła 1.722 zł (w tym VAT 322 zł). Wartość tych materiałów w cenie nabycia wynosiła 1.250 zł.   Jak wynika z zasad (polityki) rachunkowości, sprzedaż materiałów rozliczana jest z wykorzystaniem konta 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne" i konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne". Dekretacja Opis operacji Kwota Konto Wn Ma 1. Faktura dokumentująca sprzedaż materiałów:    a) wartość brutto należności 1.722 zł 20    b) VAT należny 322 zł 22-1    c) przychód w wartość netto 1.400 zł 76-0 2. WZ - wydanie sprzedanych materiałów w cenie ich nabycia: 1.250 zł 76-1 31 Księgowania