Wprowadzenie do ksiąg samochodu wykupionego z leasingu

Posiadaliśmy w leasingu samochód ciężarowy. Dla celów bilansowych był to leasing finansowy, a dla celów podatkowych leasing operacyjny. Pojazd ten w październiku 2020 r. został przez nas wykupiony. Na dzień dokonania tego wykupu samochód był dla celów bilansowych w 100% zamortyzowany. Jakich księgowań należy dokonać w ewidencji księgowej w związku z wykupem przedmiotu leasingu?

Rozliczenie w księgach rachunkowych wykupu samochodu ciężarowego z leasingu finansowego zależy od tego, czy opłata końcowa (kwota wykupu) została uwzględniona w wartości początkowej tego samochodu stanowiącego środek trwały jednostki (korzystającego).

Ewidencjonując w księgach operacje dotyczące leasingu, na zasadzie dobrowolności określonej w art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości, jednostki mogą stosować reguły określone w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 5 "Leasing, najem i dzierżawa" (Dz. Urz. Min. Fin. z 2018 r. poz. 77). Jak wynika z pkt 7.8 tego standardu, w przypadku nabycia przedmiotu leasingu za opłatę końcową jest on w dalszym ciągu wykazywany w aktywach korzystającego, który kontynuuje jego amortyzowanie przez okres ekonomicznej użyteczności. Jeśli w wartości początkowej leasingowanego środka trwałego uwzględniono kwotę wykupu, opłatę końcową dotyczącą wykupu leasingowanego samochodu rozlicza się z częścią kapitałową. W księgach rachunkowych ujmuje się ją jako spłatę zobowiązania z tytułu nabycia przedmiotu leasingu. Z pytania wynika, że leasingowany samochód został całkowicie zamortyzowany. Oznacza to, że po wykupie jednostka nie będzie już dokonywała odpisów amortyzacyjnych od jego wartości, ale pozostanie on w ewidencji bilansowej.

Ewidencja księgowa faktury za wykup przedmiotu leasingu może wtedy przebiegać następująco:

a) wartość brutto faktury

- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",

- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Rozrachunki bieżące z finansującym),

b) VAT naliczony podlegający odliczeniu

- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie",

- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu",

c) wartość netto

- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Rozrachunki z finansującym z tytułu przedmiotu leasingu),

- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".

Ewentualna nadwyżka spłat nad kwotą zobowiązania obciąża pozostałe koszty operacyjne, a nadwyżka kwoty zobowiązania nad kwotą spłat odnoszona jest na pozostałe przychody operacyjne.

Jeżeli opłata za wykup nie została uwzględniona w wartości początkowej środka trwałego, od której dokonywane były odpisy amortyzacyjne, wartość netto wynikającą z faktury wykupu można odnieść na zwiększenie wartości początkowej zamortyzowanego już środka trwałego zapisem:

- Wn konto 01 "Środki trwałe",

- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".

Gdy przedmiot leasingu został już zamortyzowany, w ramach uproszczeń, można go wyksięgować, a do ewidencji bilansowej wprowadzić "nowy" środek trwały w wartości początkowej wynikającej z faktury wykupu (patrz ramka). Dzięki temu nie wystąpią rozbieżności między wartością początkową tego środka trwałego dla celów bilansowych i dla celów podatkowych, gdy leasing podatkowo był leasingiem operacyjnym. Jeżeli wykupiony samochód ciężarowy nie będzie spełniał warunków do zaliczenia go do środków trwałych, jednostka może jego wartość odnieść jednorazowo w koszty zapisem:

- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów" (w analityce: Zużycie materiałów i energii) lub odpowiednie konto
  zespołu 5,

- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".