Towary (materiały) otrzymane nieodpłatnie w remanencie końcowym

Prowadzę działalność gospodarczą w zakresie usług budowlanych i rozbiórek. Umowy zobowiązują mnie do wywożenia z placu budowy m.in. gruzu. W 2020 r. w wyniku świadczenia jednej z usług wszedłem w posiadanie gruzu. Planuję odsprzedać go lub przeznaczyć na cele wykonywanej w późniejszym czasie usługi budowlanej. Czy w spisie z natury na koniec 2020 r. należy wykazać gruz?

TAK. Wartość gruzu należy wykazać w sporządzanym na koniec 2020 r. spisie z natury w cenie rynkowej, lecz nie podlega ona uwzględnieniu przy ustalaniu dochodu do opodatkowania dopóki gruz ten nie zostanie sprzedany lub nie zostanie sprzedana usługa budowlana, przy realizowaniu której ma być wykorzystany.

W sytuacji opisanej w pytaniu podatnik podczas wykonywania usługi rozbiórki pozyskał nieodpłatnie gruz, który nadaje się do gospodarczego wykorzystania w jego działalności jako towar handlowy (gdy zostanie odsprzedany) lub jako materiał (gdy zostanie przeznaczony na cele realizowanej w późniejszym terminie budowy). Ponieważ gruz ten ma dla podatnika konkretny wymiar finansowy (wartość handlową), trzeba uznać, że na skutek jego nieodpłatnego otrzymania doszło do przysporzenia w majątku podatnika, a zatem powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o pdof. W świetle art. 11 ust. 2 ustawy o pdof, wartość pieniężną świadczeń w naturze, których przedmiotem są rzeczy, określa się według cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania. Tak ustaloną wartość przychodu podatnik powinien wpisać pod datą otrzymania tego przychodu w kolumnie 8 księgi podatkowej "Pozostałe przychody". Kolumna ta służy bowiem do ewidencji przychodów podatkowych innych niż przychody ze sprzedaży wyrobów (towarów handlowych) i sprzedaży usług. Podstawą zapisu może być dowód księgowy sporządzony przez podatnika, zawierający dane wskazane w § 11 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Wartości nabytych nieodpłatnie towarów handlowych czy materiałów (gruzu) podatnik nie może ująć w dacie ich pozyskania w kolumnie 10 księgi "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu", gdyż nie poniósł wydatku na ich zakup, co sprawia, że nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Ponieważ pozyskany w 2020 r. gruz stanowi towar handlowy lub materiał w działalności podatnika, należy objąć go spisem z natury na dzień 31 grudnia 2020 r. (§ 24 ust. 1 rozporządzenia). W spisie tym trzeba wycenić go w wartości rynkowej. Jednak jego wartości nie należy uwzględniać przy ustalaniu dochodu rocznego, stanowiącego podstawę opodatkowania pdof.

Natomiast wartość rzeczy nieodpłatnie otrzymanych, zaliczona uprzednio do przychodów, będzie kosztem uzyskania przychodów z chwilą sprzedaży tych rzeczy. Jak wynika z art. 22 ust. 1d ustawy o pdof, w przypadku odpłatnego zbycia rzeczy otrzymanych nieodpłatnie, w związku z którymi zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o pdof, został określony przychód, kosztem uzyskania przychodu jest wartość tego przychodu. Zatem, jeżeli podatnik dokona sprzedaży gruzu, wykaże przychód z tej sprzedaży w kolumnie 7 "Wartość sprzedanych towarów i usług" i jednocześnie do kosztów podatkowych będzie mógł zaliczyć wartość wcześniej ustalonego (i ujętego w kolumnie 8 księgi "Pozostałe przychody") przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Koszt ten należy ująć w kolumnie 13 księgi "Pozostałe wydatki" (ponieważ nie jest to koszt zakupu towarów czy materiałów, ujmowany w kolumnie 10 księgi "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu", ani nie kwalifikuje się do ujęcia w kolumnach 11 "Koszty uboczne zakupu" i 12 "Wynagrodzenia w gotówce i w naturze"). Podstawą zapisu będzie dowód sporządzony przez podatnika na tę okoliczność, spełniający warunki zawarte w § 11 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia.