Ustalanie stawek amortyzacji budynków niemieszkalnych

Spółka z o.o. nabyła obiekt handlowy (używany ponad 40 lat) i zamierza ustalić stopę procentową amortyzacji tego środka trwałego dla celów bilansowych w wysokości 2,5% rocznie, zaś dla celów podatkowych w wysokości 10% rocznie. Czy spółka może przyjąć inną stopę amortyzacji dla celów bilansowych i inną dla celów podatkowych?

Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji (por. art. 32 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Jednak ustawa o rachunkowości nie wyznacza długości okresu amortyzacji środków trwałych, jedynie zaleca przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględniać okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego (por. art. 32 ust. 2 ww. ustawy). Dotyczy to wszystkich grup środków trwałych.

Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków trwałych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, powodując odpowiednią korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych.

Ustawa o rachunkowości nie wyznacza także metod amortyzacji, jakie powinny być stosowane. Wybór odpowiedniej metody należy do decyzji kierownika jednostki. W praktyce najczęściej stosuje się następujące metody amortyzacji: liniową, degresywną (określaną również jako metodę amortyzacji przyspieszonej lub metodę amortyzacji malejącej), naturalną (określaną również jako metodę jednostek produkcji lub metodę zróżnicowanego odpisu). Opis metod amortyzacji znajduje się w rozdziale I niniejszego dodatku.

Przepisy o podatku dochodowym zarówno od osób prawnych, jak i osób fizycznych regulują szczegółowo zasady amortyzacji, w tym amortyzacji budynków niemieszkalnych używanych lub ulepszonych. Podstawową metodą amortyzacji budynków niemieszkalnych jest metoda liniowa przy zastosowaniu stawki z Wykazu stawek amortyzacyjnych. W odniesieniu do budynków nie ma możliwości stosowania degresywnej i jednorazowej metody amortyzacji. W Wykazie stawek amortyzacyjnych dla budynków niemieszkalnych (użytkowych) określono następujące stawki:

• 10% dla kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m³, domków kempingowych, budynków zastępczych - trwale związanych z gruntem,
• 4,5% dla podziemnych garaży i zadaszonych parkingów oraz budynków kontroli ruchu powietrznego (wieży), zbiorników, silosów oraz magazynów podziemnych, zbiorników i komór podziemnych (z wyłączeniem budynków magazynowych i naziemnych),
• 2,5% dla innych niż wcześniej wymienione budynków niemieszkalnych.

W ściśle określonych przypadkach ustawowe roczne stawki amortyzacyjne stosowane w liniowej metodzie amortyzacji mogą być ustalone indywidualnie, zostać podwyższone lub obniżone. Jak wynika z art. 22j ust. 1 pkt 4 updof oraz art. 16j ust. 1 pkt 4 updop, do amortyzacji budynków niemieszkalnych, dla których w Wykazie stawek amortyzacyjnych przewiduje się stawkę 2,5%, podatnicy mogą przyjąć indywidualną stawkę amortyzacyjną. Okres amortyzacji dla tych budynków nie może być krótszy niż 40 lat pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia oddania budynku po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika. Jednak okres ten nie może być krótszy niż 10 lat.

Z treści pytania wynika, iż jednostka nabyła używany budynek handlowy. Bilansowo budynek ten zamierza amortyzować stawką 2,5% (co oznacza, że określony przez jednostkę okres ekonomicznej użyteczności tego budynku wynosi 40 lat), zaś dla celów podatkowych zamierza zastosować indywidualną stawkę w wysokości 10%. W takim przypadku, tj. gdy jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych dwutorowo, czyli odrębnie według zasad podatkowych i bilansowych, powinna odpowiednio dostosować ewidencję księgową. W tym celu można prowadzić osobne ewidencje analityczne (np. osobne tabele amortyzacyjne) dla celów bilansowych i podatkowych. Może również przyjąć rozwiązanie polegające na wyodrębnieniu w księgach rachunkowych, na koncie prowadzonym dla amortyzacji w zespole 4, następujących kont analitycznych: 40-0/1 "Amortyzacja - KUP" i 40-0/2 "Amortyzacja - NKUP".

W sytuacji opisanej w przykładzie stawka amortyzacyjna przyjęta przez jednostkę dla celów bilansowych jest niższa od stosowanej dla celów podatkowych. Zatem w księgach rachunkowych jednostka ujmuje wyłącznie amortyzację bilansową w wysokości: 208,33 zł miesięcznie. Odpisy podatkowe nie są ujmowane w ewidencji bilansowej. Przy ustalaniu zaliczek na podatek dochodowy odpisy te doliczane są do kosztów podatkowych statystycznie na podstawie np. prowadzonej dla celów podatkowych tabeli amortyzacyjnej.