Niedobór wyrobów w jednostce sporządzającej porównawczy rachunek zysków i strat

W wyniku spisu z natury przeprowadzonego na dzień bilansowy okazało się, że wystąpił niedobór wyrobów gotowych. W jaki sposób zaksięgować ten niedobór, jeśli sporządzamy porównawczy rachunek zysków i strat? Produkty ujmujemy w stałych cenach ewidencyjnych.

Niedobory uznane za zawinione i zakwalifikowane do dochodzenia od osób za nie odpowiedzialnych stają się roszczeniami i podlegają przeksięgowaniu z konta 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód", na konto 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami". W przypadku gdy kwota dodatkowego roszczenia przewyższa koszt wytworzenia wyrobów gotowych, różnicę odnosi się na konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Z kolei wartość niedoboru wyrobów gotowych, który został uznany za niezawiniony, spisuje się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych, zapisem po stronie Wn konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne", w korespondencji ze stroną Ma konta 24-1/0.

Jeżeli jednak niedobory niezawinione zostaną uznane za ubytki naturalne, tj. mieszczące się w granicach norm oraz spowodowane błędami pomiarów, to podlegają spisaniu w koszty sprzedanych produktów, zapisem:

- Wn konto 70-1 "Koszty sprzedanych produktów",
- Ma konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych"

oraz równolegle:

- Wn konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów".

Konto 70-1 tworzy tzw. zamknięty krąg kosztów i w tym przypadku wartość niedoboru wyrobów gotowych powraca do kręgu.

W sytuacji gdy jednostka ewidencjonuje wyroby gotowe w stałych cenach ewidencyjnych - stosownie do art. 34 ust. 2 ustawy o rachunkowości - różnice pomiędzy tymi cenami a kosztami wytworzenia odnosi na odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych (na koncie 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów"). Zatem przy niedoborach należy rozliczyć odchylenia przypadające na brakujące produkty.

Jeśli odchylenia są debetowe - tzn. koszt wytworzenia wyrobów gotowych jest wyższy od stałej ceny ewidencyjnej - to wyksięgowanie odchyleń przebiega zapisem po stronie Wn konta 24-1/0, w korespondencji ze stroną Ma konta 62. Przy odchyleniach kredytowych - tzn. gdy stała cena ewidencyjna produktów jest wyższa od kosztu ich wytworzenia - wystąpi zapis po stronie Wn konta 62, w korespondencji ze stroną Ma konta 24-1/0.

W jednostce sporządzającej porównawczy rachunek zysków i strat wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych wyrobów powinno nastąpić w korespondencji z kontem 79-0 i 79-1.

Przykład

I. Założenia:

1. W jednostce w wyniku inwentaryzacji stwierdzono niedobór 15 szt. wyrobów gotowych. Cena ewidencyjna tych wyrobów, ustalona na poziomie ceny sprzedaży netto, wynosiła: 100 zł/szt.
2. Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych (kredytowe) przypadające na stwierdzony niedobór wyniosły łącznie: 150 zł (kwota przykładowa).
3. Niedobór uznano za niezawiniony, w tym za niedobór mieszczący się w granicach norm uznano 7 szt. wyrobów.
4. Jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wersji porównawczej, koszty ewidencjonuje na kontach zespołu 4 i 5.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: