Zmiany dotyczące ksiąg rachunkowych, wynikające z ustawy wprowadzającej Polski Ład

W Dzienniku Ustaw z 23 listopada 2021 r. pod poz. 2105 opublikowano ustawę z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, dalej zwaną ustawą wprowadzającą Polski Ład. Ustawa weszła w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., z pewnymi wyjątkami.

Ustawa wprowadzająca Polski Ład nakłada na podatników CIT obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (albo uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów) przy użyciu programów komputerowych, a także ich przesyłania po zakończeniu roku podatkowego do urzędu skarbowego w postaci elektronicznej ustrukturyzowanej na zasadach przewidzianych w Ordynacji podatkowej. Obowiązek przesłania ksiąg albo ewidencji będzie trzeba wypełnić w terminie do upływu terminu określonego dla złożenia zeznania, o którym mowa w art. 27 ust. 1 updop.

Analogiczne rozwiązania przewidziano dla podatników PIT, którzy prowadzą działalność gospodarczą. Podmioty te będą zobowiązane prowadzić księgi, księgi rachunkowe lub ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych przy użyciu programów komputerowych. Ponadto będą zobowiązane wysyłać je do urzędu skarbowego w postaci elektronicznej ustrukturyzowanej na zasadach przewidzianych w Ordynacji podatkowej. Przy czym obowiązek ich przesyłania wystąpi zarówno w trakcie roku, jak i po jego zakończeniu. W przypadku gdy na podstawie ksiąg i ewidencji jest ustalany dochód, od którego są wpłacane miesięczne zaliczki będą one przesyłane co miesiąc w terminie do 20 dnia następnego miesiąca. Natomiast w przypadku gdy na podstawie ksiąg i ewidencji jest ustalany dochód, od którego są wpłacane kwartalne zaliczki będą one przesyłane kwartalnie w terminie do 20 dnia miesiąca następującego bezpośrednio po upływie kwartału. Po zakończeniu roku księgi i ewidencje będą przesyłane w terminie do upływu terminu dla złożenia zeznania za rok podatkowy, określonego w art. 45 ust. 1 updof.

Przepisy dotyczące elektronicznego prowadzenia i przesyłania ksiąg rachunkowych wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. (por. art. 89 pkt 4 ustawy wprowadzającej Polski Ład). Poniżej prezentujemy ich treść.

Ustawą wprowadzającą Polski Ład dodano do ustaw podatkowych nowe przepisy dotyczące obowiązku zamknięcia ksiąg rachunkowych (czy sporządzenia wykazu składników majątku przedsiębiorstwa) ciążącego na spółkach przekształcanych w przypadku przekształcenia spółki w spółkę niebędącą osobą prawną, w przypadku przekształcenia spółki niebędącej osobą prawną w spółkę oraz przejęcia spółki niebędącej osobą prawną przez spółkę w następstwie łączenia.

W świetle nowego ust. 2g w art. 9 updop oraz nowego ust. 3g w art. 24 updof, w przypadku przekształcenia spółki niebędącej osobą prawną w spółkę albo przejęcia spółki niebędącej osobą prawną przez spółkę w następstwie łączenia, na dzień poprzedzający dzień przekształcenia, a w przypadku przejęcia - na dzień wpisu do rejestru połączenia - spółka nieposiadająca osobowości prawnej zobowiązana jest do sporządzenia wykazu składników majątku (w przypadku gdy spółka nie prowadzi ksiąg rachunkowych) oraz zamknięcia ksiąg rachunkowych (w przypadku gdy spółka prowadzi księgi rachunkowe). Ustawodawca określił przy tym minimalną zawartość ww. wykazu składników majątku.

Ponadto, w myśl nowego ust. 2f w art. 9 updop, w przypadku przekształcenia spółki w spółkę niebędącą osobą prawną, spółka przekształcana jest obowiązana zamknąć księgi rachunkowe i sporządzić sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości na dzień poprzedzający dzień przekształcenia.

Warto dodać, iż na podstawie art. 24 ust. 3h updof w związku z art. 8 ust. 6 updop - rokiem podatkowym spółki przekształconej (lub powstałej w wyniku połączenia) jest okres od pierwszego dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych. W tym przypadku za następny rok podatkowy uważa się okres od dnia otwarcia ksiąg rachunkowych do końca przyjętego przez podatnika roku podatkowego.

Przypominamy, iż z art. 12 ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy o rachunkowości wynika obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej oraz w jednostce przejmowanej na dzień połączenia związanego z przejęciem jednostki przez inną jednostkę, to jest na dzień wpisu do rejestru tego połączenia. Przy czym według art. 12 ust. 3 ustawy o rachunkowości, można nie zamykać i nie otwierać ksiąg rachunkowych w przypadku:

1) przekształcenia spółki osobowej oraz spółki cywilnej w inną spółkę osobową, a także spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,

2) połączenia jednostek, gdy w myśl ustawy o rachunkowości rozliczenie połączenia następuje metodą łączenia udziałów i nie powoduje powstania nowej jednostki.

Przepisy dotyczące nowych obowiązków sprawozdawczych przy przekształcaniu i przejęciu spółek weszły w życie 1 stycznia 2022 r. Na kolejnej stronie prezentujemy ich treść.

Ustawa wprowadzająca Polski Ład w niewielkim zakresie znowelizowała ustawę o rachunkowości. W załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości w ustępie 1 pkt 17a dodatkowych informacji i objaśnień skreślono wyraz "kapitałowych". Zmiana ta ma charakter dostosowujący i wynika z faktu rozszerzenia katalogu podmiotów uprawnionych do opodatkowania ryczałtem (tzw. estoński CIT) o spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne. Dotychczas z tej formy opodatkowania mogły korzystać jedynie spółki kapitałowe.

Przepisy ustawy o rachunkowości po zmianach weszły w życie 1 stycznia 2022 r. Poniżej prezentujemy treść punktu 17a.