Ujęcie w księgach rachunkowych oraz prezentacja i ujawnienia w sprawozdaniu finansowym kosztów wsparcia dla Ukrainy

1. Poniżej przedstawione kwestie dotyczą bieżącego ujmowania w księgach rachunkowych kosztów wsparcia. Zostaną one zaprezentowane w sprawozdaniu finansowym oraz skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym za okres sprawozdawczy zakończony po 31 stycznia 2022 r. (po 24 lutego 2022 r.).

2. Jednostki, które włączają się w pomoc Ukrainie obejmują jednostki, które finansują transporty ludzi i towarów, organizują miejsca pobytu dla uchodźców, udostępniają własnych pracowników, przestrzeń magazynową oraz urządzenia itd. Powoduje to powstawanie m.in. następujących kosztów:

• transportu uchodźców z granicy do miejsc przebywania na terenie Polski;
• transportu darów;
• pokrycia wynajmu i wyposażenia mieszkań lub lokali pobytowych;
• zakupu środków czystości, żywności, artykułów higienicznych, wyposażenia dzieci uchodźców do szkoły;
• bezpłatnego udostępniania powierzchni magazynowych i biurowych dla celów pomocowych;
• zakupu i ogrzewania namiotów i innych miejsc pobytowych przy granicy polsko-ukraińskiej;
• zaopatrzenia punktów recepcyjnych dla uchodźców w wodę, łóżka polowe, śpiwory i pożywienie;
• darowizn różnego rodzaju (środków pieniężnych, odzieży, żywności, worków na śmieci, kartonów, usług itd.).

3. Ujęcie w księgach rachunkowych oraz prezentacja i ujawnienia w sprawozdaniu finansowym kosztów pomocy uzależnione są od rodzaju działalności jednostek. Dlatego, analogicznie jak w pkt III.1 rekomendacji, dokonano podziału jednostek na organizacje pozarządowe oraz pozostałe jednostki.

4. W organizacjach pozarządowych prowadzących księgi rachunkowe koszty udzielanej pomocy dla Ukrainy stanowią ich koszty zgodnie z art. 3 ust.1 pkt 31 ustawy. Koszty te ujmowane są jako koszty działalności statutowej⁷.

5. W pozostałych jednostkach pomoc dla Ukrainy może być udzielana w formie darowizn za pośrednictwem organizacji pozarządowych czy równoważnych, działających np. na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, lub bezpośrednio, np. organizując transport osób i sprzętu, bezpłatnie udostępniając mieszkania czy powierzchnie magazynowe i biurowe dla celów pomocowych itd.

Darowizny te na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy ujmuje się w księgach rachunkowych darczyńcy co do zasady jako zwiększenie pozostałych kosztów operacyjnych.

Bezpośrednia pomoc ofiarom rosyjskiej agresji dotyczy działalności oddziałującej na społeczeństwo, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą prowadzoną przez przedsiębiorcę. W przypadku działalności oddziałującej na społeczeństwo ważne jest dołożenie należytej staranności w gromadzeniu dowodów wskazujących, że działania te wynikają z wysokiej świadomości społecznej przedsiębiorstw i ich potrzeby włączenia się w rozwiązywanie problemów będących konsekwencją konfliktu w Ukrainie. Na przykład, przy bezpłatnym udostępnianiu powierzchni magazynowych i biurowych dla celów pomocowych, jednostka powinna udokumentować koszty udostępniania powierzchni, ogrzewania, oświetlenia, sprzątania, przystosowania jej do gromadzenia darów oraz pokazać, że działania te wynikają z potrzeby włączenia firmy w rozwiązywanie aktualnych, ważnych problemów społecznych.

Koszty te będą ujęte w księgach rachunkowych jednostki na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy jako zwiększenie pozostałych kosztów operacyjnych lub, w przypadku gdy jednostka prowadzi polityki w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR - Corporate Social Responsiblilty) jako koszty działalności operacyjnej podstawowej.

6. Prezentacja i ujawnienia w sprawozdaniu finansowym

6.1. Prezentacja

W organizacjach pozarządowych prowadzących księgi rachunkowe koszty pomocy dla Ukrainy (patrz pkt 4) zaleca się prezentować w rachunku zysków i strat i ujawnić w informacji dodatkowej w jednostkach sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z załącznikiem nr 1 albo nr 6 do ustawy w następujący sposób:

• załącznik nr 1: w rachunku zysków i strat w pozycji Koszty sprzedanych produktów (w wariancie kalkulacyjnym w pozycji B.I, w wariancie porównawczym w odpowiednich pozycjach B.I do B.VII);
• załącznik nr 6: w rachunku zysków i strat w odpowiedniej pozycji B. Koszty działalności statutowej.

W pozostałych jednostkach (patrz pkt 5), zarówno darowizny, jak i inne formy incydentalnej pomocy, zaleca się zaprezentować w rachunku zysków i strat, w jednostkach sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z załącznikiem nr 1, nr 4 i nr 5 do ustawy w następujący sposób:

• załącznik nr 1: w pozycji Pozostałe koszty operacyjne jako Inne koszty operacyjne (w wariancie kalkulacyjnym w pozycji H.III, w wariancie porównawczym w pozycji E.III);
• załącznik nr 4: w pozycji D. Pozostałe koszty i straty, w tym aktualizacja wartości aktywów;
• załącznik nr 5: w pozycji Pozostałe koszty operacyjne (w wariancie kalkulacyjnym w pozycji G, w wariancie porównawczym w pozycji E).

6.2. Ujawnienia

Zaleca się, aby w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego, w dodatkowych informacjach i objaśnieniach, jednostki ujawniły charakter oraz kwotę poniesionych kosztów pomocy dla Ukrainy, jeżeli informacja ta mogłaby w sposób istotny wpłynąć na ocenę ich sytuacji majątkowej i finansowej oraz wynik finansowy. Proponuje się ujawnienie tej informacji: w załączniku nr 1 do ustawy w ust. 2 pkt 10, analogicznie w załączniku nr 5 do ustawy w punkcie 11. Natomiast w załączniku nr 6 do ustawy w punkcie 8, jako inna informacja, która mogłaby wpłynąć w istotny sposób na ocenę sytuacji majątkowej i finansowej oraz wynik finansowy jednostki. W załączniku nr 4 nie przewidziano takiej pozycji ujawnień. Jeśli jednak wpływ udzielonej pomocy jest istotny, jednostka mikro może skorzystać z przepisu art. 50 ust. 1 ustawy i ujawnić kwotę i charakter wyżej wymienionych kosztów.

_______________
⁷ jeżeli pomoc dla Ukrainy mieści się w działalności podstawowej