Kurs waluty przyjęty do przeliczenia kwoty rabatu wyrażonej w walucie obcej

Ustawa o rachunkowości nie wskazuje wprost zasad przeliczenia na walutę obcą kwoty rabatu wyrażonej w walucie obcej. Z ogólnych zasad wyceny operacji wyrażonych w walucie obcej, określonych w art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości, wynika, iż transakcje kupna lub sprzedaży wyrażone w walutach obcych na dzień ich przeprowadzenia ujmuje się w księgach po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten dzień. Natomiast szczegółowe regulacje w kwestii wyceny rabatów wyrażonych w walucie obcej zawiera pkt 6.2 stanowiska w sprawie rozrachunków z kontrahentami.

Zasadniczo dla celów bilansowych przeliczenie kwot wykazanych w fakturze korygującej w walucie obcej następuje według kursu zastosowanego do faktury pierwotnej. Przepisy ustawy o rachunkowości nie przewidują bowiem szczególnych zasad przeliczania kosztów wyrażonych w walutach obcych na złote w przypadku korekty kosztów. Faktura korygująca nie dokumentuje odrębnego, niezależnego zdarzenia gospodarczego, lecz odnosi się ściśle do stanu zaistniałego w przeszłości. Punktem odniesienia do faktury korygującej jest zatem faktura pierwotna. W związku z tym w praktyce do przeliczenia kwoty wyrażonej w walucie obcej stosuje się ten sam kurs, jaki przyjęto do wyceny faktury pierwotnej, bez względu na przyczynę wystawienia faktury korygującej oraz niezależnie od tego, czy faktura ta została wystawiona w tym samym czy też kolejnym okresie rozliczeniowym.

Przykład

I. Założenia:

1. W 2021 r. jednostka otrzymała od kontrahenta unijnego towary wraz z fakturą wystawioną 7 września 2021 r. Zakup ten stanowił dla jednostki wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT). Wartość zakupionych towarów określona w fakturze zakupu wyniosła: 5.000 EUR. Przeliczenia tej kwoty na złote dokonano według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury, który wynosił przykładowo: 4,45 zł/EUR.
2. W maju 2022 r. kontrahent udzielił jednostce rabatu do tej dostawy i sporządził fakturę korygującą na kwotę: 500 EUR, z datą wystawienia 6 maja 2022 r. Faktura korygująca wpłynęła do jednostki również w maju 2022 r.
3. Towary, których korekta dotyczy, zostały sprzedane do końca 2021 r., a sprawozdanie finansowe za 2021 r. zostało już sporządzone i zatwierdzone.
4. Zobowiązanie w kwocie: 5.000 EUR jednostka opłaciła w całości przed otrzymaniem rabatu. W jej ocenie kwota korekty nie jest istotna. W przykładzie pominięto kwestię VAT.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Otrzymanie od kontrahenta faktury korygującej wiąże się także z korektą rozrachunków, a zasady przeliczania rozrachunków w walutach obcych na walutę polską uszczegóławia stanowisko w sprawie rozrachunków z kontrahentami. Przypominamy, iż decyzja o stosowaniu KSR, w tym stanowisk Komitetu Standardów Rachunkowości, należy do jednostki. Jeżeli jednostka nie wskaże w polityce rachunkowości, że stosuje KSR, to nie ma obowiązku ich stosowania.

Według stanowiska w sprawie rozrachunków z kontrahentami, jeżeli do dnia przyznania (otrzymania) rabatu rozrachunki pomiędzy kontrahentami nie zostały uregulowane, to rabat koryguje początkową wartość należności lub zobowiązania z tytułu sprzedaży dobra lub usługi. Oznacza to de facto częściowe rozliczenie rozrachunków z kontrahentami, które nie powoduje przepływu środków pieniężnych pomiędzy nimi. Dlatego też, w sytuacji gdy transakcja wyrażona jest w walucie obcej, jednostka przelicza na walutę polską kwotę udzielonego (otrzymanego) rabatu w walucie obcej, stosując kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień udzielenia (otrzymania rabatu). Kurs waluty obcej zastosowany przez jednostkę do przeliczenia kwoty udzielonego/otrzymanego rabatu w walucie obcej różni się zazwyczaj od kursu, po którym jednostka przeliczyła na walutę polską pierwotną należność lub zobowiązanie z tytułu sprzedaży dobra lub usługi. Dlatego jednostka ustala różnice kursowe od tej części należności lub zobowiązania, która w walucie obcej odpowiada kwocie udzielonego/przyznanego rabatu. Różnice kursowe jednostka ujmuje odpowiednio jako przychody lub koszty finansowe bądź - w przypadkach wskazanych w ustawie o rachunkowości - zalicza do kosztu wytworzenia produktów, ceny nabycia towarów, ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych.

Przykład

I. Założenia:

Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy założeniu, że jednostka stosuje stanowisko w sprawie rozrachunków z kontrahentami. Zobowiązania w kwocie: 5.000 EUR jednostka nie opłaciła przed otrzymaniem rabatu, a przeliczenia kwoty rabatu na złote dokonała według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej, który wynosił przykładowo: 4,40 zł/EUR. W ocenie jednostki kwota korekty jest istotna. W przykładzie pominięto kwestię VAT.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Stanowisko w sprawie rozrachunków z kontrahentami wskazuje ponadto, że w sytuacji gdy pierwotna należność lub zobowiązanie zostały już spłacone, przyznanie rabatu potransakcyjnego może powodować powstanie u sprzedawcy - zobowiązania wobec nabywcy, a u nabywcy - należności od dostawcy. Przyjmując, że dniem przeprowadzenia transakcji jest dzień otrzymania rabatu (powstania należności u nabywcy), jednostka przelicza na walutę polską kwotę otrzymanego rabatu w walucie obcej, stosując kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień jego otrzymania. Według bowiem pkt 5 ww. stanowiska, do przeliczenia należności lub zobowiązań w walutach obcych jednostka stosuje, zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości, kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień przeprowadzenia transakcji zakupu-sprzedaży (jest to de facto kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji).

Przykład

I. Założenia:

Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy założeniu, że jednostka zobowiązanie w kwocie: 5.000 EUR opłaciła w całości przed otrzymaniem rabatu, a przyznany rabat sprzedawca przekazał na jej rachunek walutowy. Kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania należności (wystawienia faktury korygującej) wynosił: 4,40 zł/EUR. Natomiast kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wpływu środków na rachunek walutowy wynosił: 4,42 zł/EUR.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: