Amortyzacja nieruchomości na zasadach podatkowych

Jednostka chciałaby przyjmować stawki amortyzacji podatkowej do amortyzacji bilansowej nieruchomości stanowiących środki trwałe w działalności jednostki. Czy jest to zgodne z ustawą o rachunkowości?

Ustawa o rachunkowości pozostawia jednostkom swobodę w ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej - nie określa z góry tych wielkości. Okres lub stawkę amortyzacji ustala się na dzień przyjęcia środka trwałego do używania na podstawie przewidywanego na ten moment okresu ekonomicznej użyteczności tego środka. Jak wynika z art. 32 ust. 2 ustawy o rachunkowości, pod uwagę trzeba wówczas wziąć m.in.:

a) liczbę zmian, na których pracuje środek trwały,

b) tempo postępu techniczno-ekonomicznego,

c) wydajność środka trwałego,

d) prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,

e) przewidywaną przy likwidacji cenę sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

Ustawy o podatku dochodowym w załącznikach zawierają Wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych dla poszczególnych grup, podgrup lub rodzajów KŚT. W praktyce jednostki często przyjmują te stawki również dla celów bilansowych, by uniknąć rozbieżności pomiędzy odpisami amortyzacyjnymi bilansowymi i podatkowymi. Jest to jednak możliwe jedynie wtedy, gdy stawki podatkowe zapewniają odpisanie w koszty wartości początkowej środków trwałych w okresie ich ekonomicznej użyteczności. Chyba, że jednostka przyjęła uproszczenie z art. 32 ust. 7 i ust. 8 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z art. 32 ust. 7 tej ustawy, jednostka mikro, jednostka mała oraz jednostka, o której mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 i pkt 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1327), która spełnia warunki określone w art. 3 ust. 1c pkt 1 albo ust. 1d ustawy o rachunkowości, może dokonywać odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych według zasad określonych w przepisach podatkowych. Przy czym przepisu tego nie stosuje się do spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych i spółek jawnych lub komandytowych, których wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej (art. 32 ust. 8 ustawy o rachunkowości).

Jeśli więc jednostka spełnia te warunki, może stosować podatkowe zasady amortyzacji, np. automatycznie przyjmować stawki amortyzacji podatkowej z załączników do ustaw podatkowych, jak i indywidualne, podwyższone (nie patrząc na ekonomiczny okres użyteczności środka trwałego) - jednak, zdaniem redakcji, i ona powinna amortyzować dla celów bilansowych prawo wieczystego użytkowania gruntów, jeśli ma istotną wartość, a także stosować przepisy o jednorazowym odpisie amortyzacyjnym z uwzględnieniem bilansowej zasady istotności.

Natomiast jednostki, które nie spełniają warunków określonych w art. 32 ust. 7 i ust. 8 ustawy o rachunkowości, nie mogą "automatycznie" stosować podatkowych zasad amortyzacji - mogą je przyjmować, gdy nie pozostają w sprzeczności z prawem bilansowym.

Zapis w sprawie ustalania okresów i stawek amortyzacyjnych powinien się znajdować w zasadach (polityce) rachunkowości jednostki.