Produkty na dzień bilansowy

Zapas produktów, zarówno gotowych, jak i niezakończonych, wycenia się w koszcie wytworzenia (art. 28 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości). Koszt wytworzenia produktu obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty bezpośrednie to wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do postaci i miejsca, w jakich się znajduje w dniu wyceny. Do uzasadnionej, odpowiedniej do okresu wytwarzania produktu, części kosztów pośrednich zalicza się zmienne pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Do kosztów wytworzenia produktu nie zalicza się m.in. kosztów zarządu i sprzedaży - wpływają one na wynik finansowy okresu, w którym zostały poniesione.

Produkty w toku produkcji mogą być wyceniane w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź mogą nie być wyceniane wcale. Zasada ta nie może być stosowana do produkcji o przewidywanym czasie wykonania dłuższym niż 3 miesiące, przeznaczonej do sprzedaży lub na rzecz środków trwałych w budowie jednostki. Nie dotyczy to jednak produkcji rolnej (art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy).

Produkty gotowe mogą też być ujmowane w księgach na dzień ich wytworzenia w stałych cenach ewidencyjnych ustalonych np. na poziomie planowanych kosztów wytworzenia. Wtedy w tej cenie figurują na koncie 60 "Produkty gotowe", a odchylenia księguje się na koncie 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów" i rozlicza stosownie do rozchodu wyrobów. Na dzień bilansowy powinny być sprowadzone do poziomu rzeczywistego kosztu wytworzenia.

Jeśli zgodnie z art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości nie jest prowadzona bieżąca ewidencja produktów gotowych, tylko koszt ich wytworzenia jest odpisywany w koszty w momencie ich wytworzenia, to nie później niż na dzień bilansowy należy ustalić ich stan i dokonać jego wyceny oraz skorygować koszty o wartość tego stanu. Produkty gotowe wycenia się wtedy w cenie sprzedaży netto.

Jeśli na dzień bilansowy wartość produktów przekracza ich aktualną na ten dzień cenę sprzedaży netto, dokonuje się odpisu aktualizującego w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.