Wycena aktywów finansowych na dzień ich nabycia lub powstania

Aktywa finansowe oraz inne inwestycje na dzień ich nabycia albo powstania ujmuje się w księgach rachunkowych według ceny nabycia albo ceny zakupu, jeżeli koszty przeprowadzenia i rozliczenia transakcji nie są istotne (por. art. 35 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Do kosztów transakcji zalicza się w szczególności prowizje maklerskie, w tym za pośrednictwo w nabywaniu lub zbywaniu instrumentów finansowych, opłaty giełdowe i inne nałożone przez uprawnione instytucje w związku z zawarciem transakcji, prowizje za doradztwo, podatki i opłaty wynikające z obowiązujących przepisów. Analogiczne regulacje zawiera § 13 ust. 1 rozporządzenia w sprawie instrumentów finansowych, który zaleca wycenę aktywów finansowych na dzień zawarcia kontraktu - bez względu na sposób kwalifikacji - w cenie nabycia, to jest w wartości godziwej poniesionych wydatków lub przekazanych w zamian innych składników majątkowych. Przy ustalaniu wartości godziwej na ten dzień uwzględnia się poniesione przez jednostkę koszty transakcji.

Uwaga: Decyzję w sprawie wyceny aktywów finansowych na dzień ich nabycia lub powstania podejmuje kierownik jednostki i zapisuje w polityce rachunkowości.

Jeżeli aktywa finansowe wycenia się w cenach nabycia lub zakupu, to wycena przychodu poszczególnych składników, np. udziałów lub akcji w tej samej spółce, nabytych w różnych terminach po różnych cenach, następuje po indywidualnie zapłaconych cenach. W przypadku gdy następuje ich rozchód, np. z tytułu sprzedaży udziałów lub akcji, to wartość rozchodu ustala się metodą cen przeciętnych lub metodą pierwsze przyszło - pierwsze wyszło (FIFO) albo metodą ostatnie przyszło - pierwsze wyszło (LIFO). Jak bowiem stanowi art. 35 ust. 8 ustawy o rachunkowości, jeżeli ceny nabycia jednakowych albo uznanych za jednakowe, ze względu na podobieństwo rodzaju i przeznaczenie, składników inwestycji są różne, to ich rozchód wycenia się według metody wybranej przez jednostkę spośród metod, o których mowa w art. 34 ust. 4 pkt 1-3 tej ustawy.

Uwaga: Decyzję w sprawie metody ustalania wartości rozchodu jednakowych albo uznanych za jednakowe, ze względu na podobieństwo rodzaju i przeznaczenie, składników inwestycji podejmuje kierownik jednostki i zapisuje w polityce rachunkowości.