Postawienie w stan likwidacji budynku zaliczonego do środków trwałych

Szczegółowo zasady zaprzestania ujmowania środków trwałych wyjaśnia Krajowy Standard Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" (KSR nr 11). Jak wynika z tego standardu, w praktyce objęty ewidencją środek trwały (np. budynek) może utracić zdatność do użytkowania, lub jego użytkowanie jest nieopłacalne ze względu np. na fizyczne zużycie lub uszkodzenie, zużycie moralne wynikające z postępu technicznego, zmianę przepisów, zdarzenie losowe lub zmianę rodzaju prowadzonej przez jednostkę działalności. Wystąpienie tych okoliczności może uzasadniać dokonanie odpisu z tytułu trwałej utraty wartości takiego budynku (zgodnie z postanowieniami KSR nr 4 "Utrata wartości aktywów") lub postawienie go w stan likwidacji.

Według KSR nr 11, postawienie budynku w stan likwidacji oznacza podjęcie udokumentowanej decyzji o wycofaniu tego budynku z użytkowania oraz zaprzestania jego ujmowania w księgach rachunkowych i prowadzi do jego likwidacji polegającej na:

• fizycznym unicestwieniu (rozbiórka) albo
• wyłączeniu z ksiąg rachunkowych, bez przeprowadzania fizycznej likwidacji, albo
• wykorzystaniu likwidowanego środka trwałego jako bazy (elementu konstrukcyjnego) nowego środka trwałego.

W praktyce postawienie budynku będącego środkiem trwałym jednostki w stan likwidacji może zostać udokumentowane dowodem wewnętrznym "LT - Likwidacja środka trwałego". Dowód LT wystawia się na podstawie decyzji kierownika jednostki o postawieniu środka trwałego w stan likwidacji lub protokołu komisji likwidacyjnej zatwierdzonego przez kierownika jednostki. Następnie dowód LT stanowi podstawę wyksięgowania środka trwałego z ewidencji bilansowej. Dotychczasową wartość amortyzacji ujmuje się wówczas zapisem po stronie Wn konta 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych", w korespondencji ze stroną Ma konta 01 "Środki trwałe". Z kolei wyksięgowanie niezamortyzowanej wartości środka trwałego odbywa się zapisem po stronie Wn konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne", w korespondencji ze stroną Ma konta 01.

Postawiony w stan likwidacji budynek będący środkiem trwałym ujmuje się w ewidencji pozabilansowej do momentu jego fizycznej likwidacji, zapisem po stronie Wn konta 09-1 "Środki trwałe w likwidacji". Co ważne zaprzestanie ujmowania środka trwałego w ewidencji pozabilansowej mimo nie przeprowadzenia jego fizycznej likwidacji następuje wtedy, gdy jest to uzasadnione względami ekonomicznymi lub brakiem technicznych możliwości fizycznej likwidacji.

Ponadto, jak wskazuje KSR nr 11, przyczyną likwidacji środka trwałego, może być uczynienie z niego elementu konstrukcyjnego nowego środka trwałego. W takim przypadku jednostka przenosi wartość netto likwidowanego środka trwałego do środków trwałych w budowie pod datą udokumentowanego rozpoczęcia budowy nowego środka trwałego, którego bazę stanowi wcześniej użytkowany przez jednostkę środek trwały. Przeniesienie następuje tylko wtedy, gdy zostały spełnione łącznie dwa warunki:

• zaprzestano użytkowania dotychczasowego środka trwałego,
• w wyniku poniesienia nakładów powstaje środek trwały o innej charakterystyce i przeznaczeniu, co powoduje przyjęcie do użytkowania po zakończeniu budowy nowego obiektu środka trwałego.

Należy jednak pamiętać, iż w takiej sytuacji wykazana w bilansie wartość netto środka trwałego nienadającego się do użytkowania i przeznaczonego do likwidacji, która na dzień bilansowy jeszcze nie nastąpiła, nie powinna przewyższać jego ceny sprzedaży netto. Jeżeli cena sprzedaży netto jest na dzień bilansowy niższa od wartości księgowej tego środka trwałego, to dokonuje się odpisu z tytułu trwałej utraty wartości.