Opłaty związane z ustanowieniem przez bank hipoteki na nieruchomość w celu zabezpieczenia kredytu

W celu zabezpieczenia zaciągniętego przez nas kredytu bank ustanowił hipotekę na należącej do nas nieruchomości. Jak zaksięgować koszty związane z ustanowieniem hipoteki, czyli m.in. opłatę za wpis do księgi wieczystej?

Hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym na nieruchomości wymienionym w art. 244 K.c., związanym z wierzytelnością i służącym do jej zabezpieczenia. Szczegółowe zasady ustanowienia hipoteki regulują przepisy art. 65-111 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2023 r. poz. 146 ze zm.). Na podstawie art. 65 tej ustawy, w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Przedmiotem hipoteki może być także użytkowanie wieczyste wraz z budynkami i urządzeniami na użytkowanym gruncie stanowiącymi własność użytkownika wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, wierzytelność zabezpieczona hipoteką. W myśl art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.

Samo ustanowienie hipoteki służącej zabezpieczeniu zaciągniętego przez jednostkę kredytu nie powoduje zapisów w ewidencji bilansowej. Zdarzenie to można ująć w ewidencji pozabilansowej, zapisem jednostronnym, np. po stronie Ma konta 29 "Zobowiązania zabezpieczone na majątku jednostki" (w analityce: Hipoteka). Natomiast opłaty związane z ustanowieniem hipoteki, takie jak np. wpis do księgi wieczystej, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłatę notarialną ujmuje się w księgach rachunkowych jako koszty podstawowej działalności operacyjnej. W ramach prowadzonych przez jednostkę kont zespołu 4 "Koszty według rodzajów" kosztami ustanowienia hipoteki obciąża się konto 40-3 "Podatki i opłaty", a w ramach kont zespołu 5 - konto 55 "Koszty zarządu". Opłacone wydatki można zaliczyć do kosztów działalności jednostki bezpośrednio na podstawie wyciągu bankowego lub dowodu zapłaty (np. otrzymanego "KP - Kasa przyjmie").

Jeśli hipoteka stanowi zabezpieczenie kredytu zaciągniętego na zakup lub budowę środka trwałego, to w księgach rachunkowych poniesione opłaty związane z jej ustanowieniem należy odnieść na konto 08 "Środki trwałe w budowie". W myśl bowiem art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości, cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy oraz koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.

Pod datą oddania środka trwałego do używania koszty poniesione w związku z ustanowieniem hipoteki zwiększą wartość początkową tego środka trwałego razem z innymi kosztami zgromadzonymi na koncie 08.