vademecum księgowego, prowadzenie ksiąg rachunkowych, księgi podatkowe
lupa
A A A

Inwentaryzacja 2023 r. - Dodatek nr 14 do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości nr 20 (596) z dnia 20.10.2023

Niedobory i nadwyżki do rozliczenia, ujawnione w wyniku spisu z natury

W wyniku inwentaryzacji drogą spisu z natury przeprowadzonej za 2023 r. stwierdzono zarówno nadwyżki, jak i niedobory. Jak ująć w księgach rachunkowych ujawnione różnice oraz jak doprowadzić stan aktywów do ich stanu według spisu z natury?

Różnice inwentaryzacyjne mogą mieć charakter niedoborów, które dzieli się na niedobory pozorne i usprawiedliwione (uzasadnione) oraz nieusprawiedliwione (nieuzasadnione), a także szkód, spowodowanych obniżeniem przydatności gospodarczej danego składnika zapasów oraz nadwyżek. Porównanie stanów wynikających ze spisu z natury ze stanami ewidencji księgowej należy do obowiązków księgowości.

Stosownie do wskazówek zawartych w stanowisku w sprawie inwentaryzacji zapasów, różnice inwentaryzacyjne wynikające z porównania wyników spisu z natury z danymi księgowej ewidencji zapasów, pogrupowane według rodzajów zapasów i osób za nie odpowiedzialnych, księgowy przenosi z arkuszy spisowych lub zestawień zbiorczych do zestawienia różnic ilościowych (niedobory, nadwyżki) i zestawienia różnic jakościowych (szkody). Sprawdzone i kompletne zestawienia różnic księgowy przekazuje przewodniczącemu komisji inwentaryzacyjnej w celu określenia przyczyn powstania różnic i zaproponowania kierownikowi jednostki sposobu ich rozliczenia.

Wyniki rozpatrzenia różnic inwentaryzacyjnych, komisja inwentaryzacyjna ujmuje w protokole rozliczenia różnic, zawierającym wnioski co do sposobu ich rozliczenia wraz z uzasadnieniem. Może to również nastąpić na odpowiednio rozbudowanym zestawieniu różnic ilościowych i jakościowych. Protokół w celu zatwierdzenia przekazywany jest kierownikowi jednostki.

W księgach rachunkowych powstałe różnice inwentaryzacyjne do czasu wyjaśnienia przyczyn ich powstania ujmuje się na koncie 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód" lub na koncie 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek".

Ewidencja księgowa ujawnienia niedoboru lub nadwyżki

1. PK - ujawnienie niedoboru:

- Wn konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód"
- Ma konto 31-1 "Materiały", 33 "Towary", 60-0 "Produkty gotowe", 01 "Środki trwałe", 10 "Kasa".

2. PK - ujawnienie nadwyżki:

- Wn konto 31-1 "Materiały", 33 "Towary", 60-0 "Produkty gotowe", 01 "Środki trwałe", 10 "Kasa",
- Ma konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek".

3. PK - ewentualne ujęcie odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na niedobór/nadwyżkę danego składnika aktywów, jeśli ewidencja zapasów jest prowadzona w cenach różniących się od cen zakupu (nabycia) lub kosztu wytworzenia:

- Wn/Ma konto 34 "Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów i towarów", 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów",
- Ma/Wn konto 24-1 "Rozliczenie niedoborów, szkód i nadwyżek".

Przypominamy, iż w jednostkach produkcyjnych sporządzających porównawczy rachunek zysków i strat oraz prowadzących ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5 przeksięgowanie wartości niedoboru wyrobów gotowych z konta 60-0 "Produkty gotowe" na konto 24-1 powoduje wyjście kosztów z kręgu. Koszty, które wyszły poza krąg kosztów, ujęte wcześniej na kontach zespołu 4 i 5 ewidencjonuje się na kontach 79-0 "Obroty wewnętrzne" oraz 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych".

Uwaga: Ujawnione w wyniku inwentaryzacji niedobory i nadwyżki powinny zostać wyjaśnione i rozliczone w księgach rachunkowych roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji, co oznacza, że konto 24-1 nie powinno na koniec roku obrotowego wykazywać salda.

Rozliczenie różnic inwentaryzacyjnych następuje w księgach rachunkowych pod datą spisu, nie później jednak niż na ostatni dzień roku obrotowego, którego dotyczył spis z natury. Zapisów księgowych dokonuje się na podstawie zatwierdzonego przez kierownika jednostki protokołu z rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych.

W księgach rachunkowych niedobory i nadwyżki zgodnie z decyzją kierownika jednostki oraz w zależności od przyczyn ich powstania, mogą być ujmowane w sposób przedstawiony w tabeli na kolejnej stronie.

Niedobory Nadwyżki
1. Ubytki naturalne, mieszczące się w granicach norm (wynikające z cech zapasów lub procesów fizykochemicznych):
- Wn konto zespołu 4 lub 5, lub konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów", 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód".
1. Nadwyżki rzeczywiste, których przyczyn powstania nie ustalono:
- Wn konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
Uwaga: W świetle pkt 100 stanowiska w sprawie inwentaryzacji zapasów, w ciężar kosztów działalności operacyjnej można zaliczać również niedobory - ubytki usprawiedliwione przekraczające normy oraz niedobory spowodowane niedokładnością urządzeń pomiarowych stosowanych do pomiaru przychodów lub rozchodów zapasów, jeżeli mieszczą się w granicach tolerancji.

W jednostkach produkcyjnych sporządzających porównawczy rachunek zysków i strat oraz rozliczających koszty na kontach zespołu 4 i 5, niedobory wyrobów gotowych obciążające konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów" (jeżeli przy ich wyksięgowaniu z konta 60 na konto 24-1/0 zastosowano konta obrotów wewnętrznych) wskazane jest księgować zapisem: Wn konto 70-1, Ma konto 79-1 oraz Wn konto 79-0, Ma konto 24-1/0. Konto 70-1 tworzy bowiem tzw. zamknięty krąg kosztów i w tym przypadku wartość powraca do kręgu.

2. Niedobory powstałe w wyniku zdarzenia losowego:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód".
2. Nadwyżki wynikające z niedokładności urządzeń pomiarowych, mieszczące się w granicach tolerancji:
- Wn konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek",
- Ma konto zespołu 4 lub 5, lub konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów", 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)".
3. Niedobory uznane za niezawinione:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód".
3. Nadwyżki pozorne, spowodowane błędami przy ewidencji rozchodów lub w trakcie inwentaryzacji:
- Wn konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek",
- Ma konto zespołu 4 lub 5, lub konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów", 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach zakupu (nabycia)", 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
4. Niedobory zawinione bezsporne, gdy pracownik wyraził zgodę na zwrot równowartości niedoboru:
- Wn konto 23-4 "Pozostałe rozrachunki z pracownikami",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód".
4. Nadwyżka środka trwałego w zależności od przyczyn jej powstania:
a) jeśli środek trwały nabyto lub wytworzono w ramach prac remontowych lub likwidacji innych obiektów:

- Wn konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne",
b) jeśli środek trwały wytworzono w ramach działalności operacyjnej:
- Wn konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek",
- Ma konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów",
c) jeśli środek trwały otrzymano jako darowiznę lub nie są znane przyczyny powstania nadwyżki:
- Wn konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek",
- Ma konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów".
5. Niedobory zawinione sporne, dochodzone od pracownika, który nie wyraził zgody na ich pokrycie:
a) powstanie roszczenia spornego w momencie skierowania sprawy na drogę sądową:
- Wn konto 24-6 "Należności dochodzone na drodze sądowej",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód",
b) utworzenie odpisu aktualizującego:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 28 "Odpisy aktualizujące wartość należności".
6. Niedobory zawinione niedochodzone:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód".

7. Kompensata niedoborów z nadwyżkami (dotyczy niedoborów uznanych za niezawinione):
- Wn konto 24-1/1 "Rozliczenie nadwyżek",
- Ma konto 24-1/0 "Rozliczenie niedoborów i szkód".
Uwaga: Pozostałe po kompensacie kwoty niedoborów lub nadwyżek odnosi się na konto 76-1 lub 76-0.

Przykład

I. Założenia:

  1. Jednostka handlowa prowadzi ewidencję towarów metodą ilościowo-wartościową w rzeczywistych cenach zakupu.
  2. W wyniku inwentaryzacji towarów drogą spisu z natury towarów i porównania ze stanem ewidencyjnym stwierdzono następujące nadwyżki i niedobory:
Nazwa towaru Stan wynikający Różnica
z ksiąg rachunkowych ze spisu z natury nadwyżka niedobór
Towar "A" 27.456 zł 26.956 zł 500 zł
Towar "B" 19.200 zł 19.080 zł 120 zł
Towar "C" 34.840 zł 35.040 zł 200 zł
  1. Na podstawie postępowania wyjaśniającego przeprowadzonego przez komisję inwentaryzacyjną kierownik jednostki uznał:
    a) niedobór towaru "A" za zawiniony przez pracownika, który wyraził na piśmie zgodę na zwrot równowartości niedoboru: 500 zł,
    b) niedobór towaru "B" za niedobór powstały z przyczyn niezawinionych przez pracownika: 120 zł,
    c) nadwyżkę towaru "C" za nadwyżkę pozorną spowodowaną błędem przy ewidencji rozchodu: 200 zł.

II. Dekretacja:

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. PK - ustalenie różnic inwentaryzacyjnych (tj. doprowadzenie stanu towarów w księgach do ich stanu według spisu z natury):
   a) niedobór towaru "A" 500 zł 24-1/0 33-1
   b) niedobór towaru "B" 120 zł 24-1/0 33-2
   c) nadwyżka towaru "C" 200 zł 33-3 24-1/1
2. PK - rozliczenie różnic inwentaryzacyjnych zgodnie z decyzją kierownika jednostki:
   a) niedobór towaru "A" uznany za zawiniony bezsporny 500 zł 23-4 24-1/0
   b) niedobór towaru "B" uznany za niezawiniony 120 zł 76-1 24-1/0
   c) nadwyżka towaru "C" uznana za pozorną (błąd w ewidencji) 200 zł 24-1/1 73-1

III. Księgowania:

Niedobory i nadwyżki do rozliczenia, ujawnione w wyniku spisu z natury

Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

wrzesień 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
1
3
4
6
7
8
11
13
14
15
17
18
19
21
22
24
26
27
28
29
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
Zasady rachunkowości w jednostkach i zakładach budżetowych
Rachunkowość finansowa, budżetowa, w przykładach liczbowych ...
Vademecum Podatnika - podstawowe informacje dotyczące podatków
Przydatne linki
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.