Wykazanie w rachunku zysków i strat faktoringu właściwego

W 2023 r. na podstawie umowy zawartej z bankiem korzystaliśmy z faktoringu pełnego (właściwego). Ujmując operacje dotyczące faktoringu, sprzedaną należność zaliczamy do kosztów finansowych, a kwotę należną od banku do przychodów finansowych. Czy w rachunku zysków i strat za 2023 r. powinniśmy osobno wykazywać przychód i koszt z tytułu faktoringu, czy należy je zaprezentować łącznie, tj. "per saldo"?

Umowę faktoringu pełnego (właściwego) w księgach rachunkowych ujmuje się analogicznie jak sprzedaż wierzytelności. Dlatego wartość nominalną sprzedanej należności odnosi się w ciężar kosztów finansowych, a należność z tytułu sprzedaży zalicza się do przychodów finansowych. W rachunku zysków i strat transakcję w ramach faktoringu pełnego prezentuje się w wartości netto, czyli "per saldo".

W przypadku zawarcia umowy faktoringu pełnego faktor, np. bank, wykupuje wierzytelność i przejmuje ryzyko związane z niewypłacalnością dłużnika. Poprzez zawarcie umowy faktoringu pełnego wierzyciel (faktorant) pozbywa się ryzyka braku zapłaty przez dłużnika. Dlatego przejętą przez faktora należność wyksięgowuje się wtedy z ewidencji bilansowej faktoranta. Zawarcie umowy faktoringu pełnego dla celów bilansowych jest traktowane jak sprzedaż wierzytelności, zatem wartość nominalną sprzedanej należności odnosi się w ciężar kosztów finansowych (art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości).

Kwotę należną od faktora zalicza się do przychodów finansowych (art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Księgowanie może wówczas przebiegać zapisem:

- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Faktor),
- Ma konto 75-0 "Przychody finansowe".

Wówczas równolegle trzeba wyksięgować wierzytelność z konta rozrachunkowego odbiorcy:

- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
- Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami".

Opłaty pobierane przez faktora zalicza się również w ciężar kosztów finansowych. Jeśli faktor jest podatnikiem VAT, to fakturę dokumentującą opłatę można ująć w księgach faktoranta następująco:

a) wartość brutto

- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Faktor),

b) VAT naliczony podlegający odliczeniu

- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie",
- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu",

c) wartość netto

- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".

Na rachunek bankowy faktoranta faktor przekazuje kwotę wierzytelności pomniejszoną o należność za świadczoną usługę. Na podstawie wyciągu bankowego otrzymanie tych środków można zaewidencjonować zapisem:

- Wn konto 13-0 "Rachunek bieżący",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki" (w analityce: Faktor).

W rachunku zysków i strat operacje związane z faktoringiem pełnym wykazuje się jako różnicę między ceną uzyskaną ze sprzedaży własnej wierzytelności a jej wartością ujętą w księgach, z uwzględnieniem opłat za usługę faktoringową, które pobiera faktor. Z reguły przy transakcji faktoringu właściwego faktorant ponosi stratę. Jeśli jednostka sporządza rachunek zysków i strat według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, jej kwotę może zaprezentować w pozycji H.IV (wariant porównawczy) lub K.IV (wariant kalkulacyjny), jako inne koszty finansowe. Gdy stosowany jest załącznik nr 4 (jednostki mikro), wielkość tę wykazuje się w pozycji D "Pozostałe koszty i straty". Z kolei przygotowując rachunek zysków i strat według załącznika nr 5 (jednostki małe), stratę tę należy ująć w pozycji G.II (wariant porównawczy) lub I.II (wariant kalkulacyjny) jako stratę z tytułu rozchodu aktywów finansowych.