Udzielenie rabatu pośredniego a zapisy w księgach

Spółka z o.o. jest producentem tzw. chemii samochodowej. Sprzedaje swoje produkty przede wszystkim do hurtowni, od których są one nabywane do sklepów. Spółka w celu zachęcenia sklepów do nabywania jej towarów, na podstawie zawartego porozumienia, zamierza udzielać sklepom rabatu procentowego w stosunku do wielkości dokonanej przez sklep sprzedaży produktów spółki, zakupionych w hurtowni. Po przyznaniu rabatu jego kwota będzie przekazywana na rachunek bankowy sklepu. Jak ująć skutki udzielenia rabatu pośredniego w księgach spółki?

W ustawie o rachunkowości w szczególny sposób nie uregulowano ujmowania w księgach rachunkowych rabatu pośredniego. W celu uniknięcia rozbieżności między rozliczeniem rabatu pośredniego dla celów podatkowych i na potrzeby ujęcia go w księgach, jednostki dla celów rachunkowych przyjmują rozwiązania podatkowe.

Co istotne, w ostatnim czasie zmieniło się stanowisko organów podatkowych w kwestii rozliczania udzielanych rabatów pośrednich. Wcześniej organy podatkowe uznawały, że w podmiocie udzielającym rabatu pośredniego jego wartość stanowiła koszt uzyskania przychodów, a przychód podatkowy nie podlegał korekcie z tego tytułu. Tak wynikało m.in. z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 5 marca 2019 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.10.2019.2.AR. Dlatego w księgach rachunkowych jednostki udzielającej rabatu pośredniego jego wartość uznawano za koszt w wartości rabatu netto, a przychody ze sprzedaży objętej rabatem nie podlegały korekcie.

Jednak obecnie stanowisko organów podatkowych uległo zmianie i uznają one, że w związku z rabatem pośrednim trzeba skorygować przychód podatkowy w podmiocie udzielającym rabatu. Zatem nie należy rozliczać go już jako kosztu podatkowego. Tak stwierdził Dyrektor KIS m.in. w interpretacji indywidualnej z dnia 28 stycznia 2022 r., nr 0111-KDIB1-1.4010.530.2021.2.BS. Wskazano w niej także, że udzielany rabat pośredni jest obniżką ceny, więc nie jest spowodowany błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką. Dlatego podmiot udzielający rabatu pośredniego dokonuje korekty przychodu podatkowego z tytułu udzielanego rabatu pośredniego na bieżąco, czyli w okresie, w którym wystawił on dokument potwierdzający przyznanie rabatu pośredniego, tj. przyczynę korekty. Zdaniem redakcji przychód należałoby korygować w kwocie netto, jednak organy podatkowe mogą przyjąć inne stanowisko. Przykładowo Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 17 lutego 2022 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.620.2021.2.AP, uznał, że gdy podatnik otrzymuje rabat pośredni w kwocie brutto określonej w nocie księgowej, powinien obniżyć koszty uzyskania przychodów o wartość, na jaką została wystawiona nota, czyli kwotę brutto. Uznano tak, mimo że podatnik otrzymujący rabat koryguje także VAT naliczony dotyczący dostawy objętej rabatem pośrednim.

W związku ze zmianą stanowiska organów podatkowych w zakresie rozliczania rabatów pośrednich dla celów podatku dochodowego, aby uniknąć różnic pomiędzy rozliczeniem podatkowym a bilansowym, można zastosować w księgach rachunkowych podatkowy sposób rozliczania tych rabatów. Zatem w księgach rachunkowych w związku z udzieleniem rabatu pośredniego należałoby skorygować przychody ze sprzedaży o kwotę netto udzielonego rabatu.

Rozrachunki z otrzymującym rabat pośredni można prowadzić na koncie 20 "Rozrachunki z odbiorcami" lub na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki", ponieważ otrzymujący rabat nie jest kontrahentem jednostki udzielającej rabatu pośredniego - zasadniczo nie świadczy ona na jego rzecz żadnych dostaw towarów lub usług.