Zakup towarów przed rozpoczęciem działalności a księga

Przed rozpoczęciem działalności handlowej zakupiłem część towarów handlowych. Czy wydatki z tym związane mogę ująć w księdze podatkowej? Jeśli tak, to w jaki sposób?

Podatnicy rozliczający się z podatku dochodowego na podstawie księgi podatkowej są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury m.in. na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego. Nakazuje to § 24 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2019 r. poz. 2544). Spisem z natury obejmuje się nabyte (wytworzone) przed dniem rozpoczęcia działalności: towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpady.

Spis należy wycenić na zasadach określonych w § 26 rozporządzenia. Wyceny towarów handlowych można dokonać na trzy sposoby, tj. według:

1) cen zakupu lub

2) cen nabycia albo

3) cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.

To podatnik dokonuje wyboru metody.

Cena zakupu, zgodnie z § 3 pkt 2 rozporządzenia, to cena, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszona o VAT podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżona o rabaty, opusty i inne podobne obniżenia. W przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku jest to wartość odpowiadająca cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika.

Cena nabycia, według § 3 pkt 3 rozporządzenia, to cena zakupu składnika majątku powiększona o koszty uboczne związane z zakupem towarów i składników majątku do chwili złożenia w magazynie według ich cen zakupu, a w szczególności koszty transportu, załadunku i wyładunku oraz ubezpieczenia w drodze.

Za cenę rynkową można uznać cenę stosowaną w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia. Cenę rynkową podatnik ustala samodzielnie. Towary można w niej wycenić tylko wtedy, gdy nastąpiła utrata wartości tych towarów, czyli gdy ich ustalona na dzień spisu cena rynkowa jest niższa od ceny zakupu czy nabycia. Zgodnie z § 26 ust. 8 rozporządzenia w razie przyjęcia wyceny towarów w kwocie niższej od ceny zakupu lub nabycia albo od kosztów wytworzenia, w szczególności z powodu uszkodzenia, wyjścia z mody, należy przy poszczególnych pozycjach uwidocznić również jednostkową cenę zakupu (nabycia) lub koszt wytworzenia. Nie można wycenić towarów handlowych po cenach rynkowych wyższych niż cena ich zakupu (nabycia), w sytuacji gdy faktycznie zyskały one na wartości.

Z rozporządzenia nie wynika, do której kolumny księgi wpisać spis z natury, w praktyce jest on ujmowany w kolumnie 10 "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu" lub 15 albo 17 "Uwagi". Jeśli zostanie ujęty w kolumnie 10, trzeba pamiętać, aby jego wartość nie została zsumowana z innymi kosztami wpisywanymi w tej kolumnie, ponieważ w rozliczeniu podatkowym wartość spisu jest uwzględniana po ustaleniu kolejnego spisu, poprzez różnicę remanentów (art. 24 ust. 2 ustawy o pdof - Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.).

Koszt towarów nabytych w dniu rozpoczęcia działalności i później wpisuje się już bezpośrednio w kolumnie 10.