Warianty rachunku zysków i strat

Ustawa o rachunkowości w załączniku nr 1 zezwala na sporządzenie rachunku zysków i strat w dwóch wariantach - porównawczym lub kalkulacyjnym - w zależności od przyjętych w jednostce zasad ewidencji kosztów działalności operacyjnej. Jeżeli do ewidencji kosztów działalności operacyjnej jednostka stosuje jedynie konta zespołu 4 (układ rodzajowy kosztów), to rachunek zysków i strat sporządza w wariancie porównawczym. Jednostka stosująca układ rodzajowy kosztów (zespół 4) i równolegle układ funkcjonalny (zespół 5) ma prawo wyboru wariantu rachunku zysków i strat. Z kolei jednostka prowadząca ewidencję kosztów wyłącznie na kontach zespołu 5 sporządza kalkulacyjny rachunek zysków i strat. Różnice w sporządzaniu rachunku zysków i strat według załącznika nr 1 w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym przedstawiono w tabeli.

W tabeli została przedstawiona jedynie pierwsza część rachunku zysków i strat, tj. ustalanie zysku (straty) ze sprzedaży, bowiem tylko ta część odróżnia od siebie dwie wersje rachunku zysków i strat. W wariancie porównawczym od sumy przychodów netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów skorygowanych o zmianę stanu produktów (zwiększenie stanu produktów występuje ze znakiem plus, a zmniejszenie - ze znakiem minus) i zwiększonych o koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby odejmowana jest suma kosztów działalności operacyjnej według ich rodzaju oraz wartość sprzedanych towarów i materiałów. Z kolei w wariancie kalkulacyjnym od sumy przychodów netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, odejmowane są koszty wytworzenia sprzedanych produktów, wartość sprzedanych towarów i materiałów, jak też całość kosztów sprzedaży i ogólnego zarządu. Pozostałe elementy rachunku zysków i strat pozostają wspólne dla obydwu wariantów.

Uwaga: Według projektu ustawy zmieniającej art. 42 ust. 2 ustawy o rachunkowości otrzyma nowe brzmienie: "Wynik działalności operacyjnej stanowi różnicę między przychodami netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz pozostałymi przychodami operacyjnymi a wartością sprzedanych produktów i towarów wycenionych w kosztach wytworzenia albo cenach nabycia, albo zakupu, powiększoną o całość poniesionych od początku roku obrotowego kosztów ogólnych zarządu, sprzedaży produktów i towarów oraz pozostałych kosztów operacyjnych.".

W związku ze zmianą ww. przepisu nastąpi przekwalifikowanie przychodów ze sprzedaży materiałów z podstawowej działalności operacyjnej do pozostałej działalności operacyjnej. Przychody ze sprzedaży materiałów będą wykazywane jako pozostałe przychody operacyjne. W konsekwencji wartość sprzedanych materiałów będzie ujmowana i prezentowana jako pozostałe koszty operacyjne. Stosowne zmiany przewidziano również w załącznikach do ustawy o rachunkowości, określających zakres informacji wykazanych w sprawozdaniach finansowych. W załączniku nr 1:

a) w rachunku zysków i strat (wariant kalkulacyjny) pozycje A i B otrzymają nowe brzmienie:

"A. Przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów, w tym:

- od jednostek powiązanych

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów

B. Koszty sprzedanych produktów i towarów, w tym:

- jednostkom powiązanym

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów",

b) w rachunku zysków i strat (wariant porównawczy) pozycje A i B otrzymają nowe brzmienie:

"A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi, w tym:

- od jednostek powiązanych

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia, zmniejszenie - wartość ujemna)

III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki

IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów

B. Koszty działalności operacyjnej

I. Amortyzacja

II. Zużycie materiałów i energii

III. Usługi obce

IV. Podatki i opłaty, w tym:

- podatek akcyzowy

V. Wynagrodzenia

VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, w tym:

- emerytalne

VII. Pozostałe koszty rodzajowe

VIII. Wartość sprzedanych towarów".