Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

Stosownie do art. 31 ust. 3 ustawy o rachunkowości, kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny tworzą jednostki z różnicy jaka powstaje pomiędzy wartością netto środków trwałych przed i po przeprowadzonej aktualizacji ich wyceny na podstawie odrębnych przepisów. Z kolei kapitał ten zmniejszają odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych, w części w jakiej zwiększono uprzednio ich wartość na skutek aktualizacji wyceny (por. art. 32 ust. 4 i 5 ustawy o rachunkowości).

Na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny mają również wpływ skutki przeszacowania inwestycji zaliczonych do długoterminowych aktywów finansowych, w odniesieniu do których jednostka prowadzi ewidencję bilansową w cenach rynkowych. Przypominamy, że długoterminowe aktywa finansowe, to aktywa płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w okresie przekraczającym 12 miesięcy od dnia bilansowego, w tym udziały, akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki oraz inne długoterminowe aktywa finansowe. Wzrost cen rynkowych tego rodzaju aktywów zalicza się na zwiększenie kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny, w korespondencji z kontem 03-5 "Odpisy aktualizujące długoterminowe aktywa finansowe". Obniżenie wartości tych aktywów uprzednio przeszacowanych do kwoty, o którą podwyższono z tego tytułu kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny, zmniejsza ten kapitał, natomiast obniżenie wartości, które nie ma pokrycia w kapitale (funduszu) z aktualizacji wyceny, obciąża koszty finansowe. Opisaną zasadę reguluje art. 35 ust. 4 ustawy o rachunkowości.

W świetle art. 29 ustawy o rachunkowości, jeżeli założenie kontynuacji działalności nie jest zasadne, to wycena aktywów jednostki następuje po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. W takim przypadku jednostka jest również obowiązana utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności. Różnicę powstałą w wyniku tej wyceny oraz utworzoną rezerwę odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny.

W przypadku jednostek postawionych w stan likwidacji lub upadłości kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny na dzień rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego przeksięgowuje się na kapitał (fundusz) podstawowy. Stosownie bowiem do art. 36 ust. 3 ustawy o rachunkowości, składniki kapitału (funduszu) własnego jednostek postawionych w stan likwidacji lub upadłości należy, na dzień rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego, połączyć w jeden kapitał (fundusz) podstawowy. Zagadnienia związane z oceną zasadności założenia kontynuacji działalności, w tym z zasadami rachunkowości stosowanymi w sytuacji braku kontynuowania działalności wyjaśnia KSR nr 14 "Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności".

Wpływ na wysokość kapitału (funduszu) z aktualizacji wyceny mogą mieć również rezerwy i aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego, dotyczące operacji rozliczanych z kapitałem (funduszem) własnym (por. art. 37 ust. 9 ustawy o rachunkowości) oraz powstałe podczas sporządzania łącznych sprawozdań finansowych różnice z przeliczenia danych z bilansów i rachunków zysków i strat oddziałów (zakładów), wyrażonych w walutach obcych, na walutę polską (por. art. 51 ust. 2 ustawy o rachunkowości).