Problemy z wyceną spisu

Podatnicy często mają problem z wyceną w spisie z natury towarów zakupionych za granicą. Towary w spisie wycenia się według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia. Przy zakupie towarów za granicą koszt ich zakupu przelicza się na złote i ujmuje w kolumnie 10 "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu", natomiast w momencie zapłaty zobowiązania powstają jeszcze różnice kursowe ujmowane w kolumnie 13 "Pozostałe wydatki" - gdy są ujemne, lub w kolumnie 8 "Pozostałe przychody" gdy są dodatnie. W spisie z natury takie towary należy wykazać w:

• cenie zakupu - to koszt ujęty w kolumnie 10 księgi lub
• cenie nabycia - to koszt ujęty w kolumnie 10 powiększony o koszty zakupu ujęte w kolumnie 11 "Koszty uboczne zakupu", lub
• cenie rynkowej, gdy jest niższa od ceny zakupu lub nabycia - to szacunkowa wycena wartości rynkowej dla towarów, które utraciły swą pierwotną wartość.

Duże problemy pojawiają się także przy wycenie wyrobów gotowych. Wyroby gotowe wycenia się w spisie według kosztów wytworzenia. Do kosztu wytworzenia zalicza się wszelkie koszty związane bezpośrednio i pośrednio z przerobem materiałów, wykonywaniem usług, z wyłączeniem kosztów sprzedaży wyrobów gotowych i usług. Podatnik powinien we własnym zakresie ustalić jednostkowy koszt wytworzenia wyrobu. Wymaga to sporządzenia zestawienia kosztów (kalkulacji) uwzględniającego poniesione rzeczywiste koszty bezpośrednie i pośrednie. Koszty bezpośrednie to przede wszystkim wartość zużytych materiałów oraz robocizny, czyli wynagrodzeń pracowników zatrudnionych przy produkcji wyrobów wraz z narzutami. Natomiast do kosztów pośrednich można zaliczyć wszelkie inne uzasadnione koszty ponoszone przy produkcji, dające się przypisać do wytworzenia konkretnych wyrobów, np. koszty wynajmu sprzętu, energii. Koszty składające się na koszt wytworzenia wyrobu mogą więc być ujęte w różnych kolumnach księgi (10, 11, 12 "Wynagrodzenia w gotówce i w naturze", 13) i to na podstawie zapisów w nich dokonanych trzeba przeprowadzić właściwą wycenę.

Trudności także sprawia wycena niezakończonych usług. Zasadniczo należy je wykazać w spisie w koszcie wytworzenia, przy czym przy działalności usługowej i budowlanej nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich. Trzeba zatem uwzględnić przede wszystkim koszt dotyczący zakupionych materiałów podstawowych, który został ujęty w księdze w kolumnie 10, a także inne dotychczas poniesione koszty związane z wykonaniem usług, ujęte w pozostałych kolumnach księgi (11, 12, 13).