Wprowadzenie uproszczeń w rachunkowości

Opis uproszczeń zgodnych z ustawą o rachunkowości, z jakich korzysta jednostka, powinien znajdować się w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości. Dotyczy to zarówno uproszczeń stosowanych w ewidencji księgowej, jak i ułatwień dotyczących sprawozdawczości finansowej, w tym sporządzania uproszczonych sprawozdań finansowych.

Uproszczenia w rachunkowości mogą być stosowane, o ile nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki (art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości - Dz. U. z 2023 r. poz. 120 ze zm.). Przyjęte zasady rachunkowości powinny być stosowane w sposób ciągły. Oznacza to, że w kolejnych latach obrotowych dokonuje się jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Możliwość i zasadność stosowania przez jednostkę określonych uproszczeń powinna być okresowo weryfikowana, np. na koniec roku obrotowego. Wprowadzenie nowych lub zmiana dotychczas stosowanych ułatwień, w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostki, może nastąpić jedynie ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji w tej kwestii. Zatem jednostki, których rok obrotowy jest tożsamy z rokiem kalendarzowym, od 1 stycznia 2025 r. mogły rozpocząć stosowanie nowych uproszczeń w rachunkowości.

Jeżeli zdecydowano o przyjęciu nowych lub rezygnacji z dotychczasowych uproszczeń od nowego roku obrotowego, wprowadza się odpowiednie zapisy do polityki rachunkowości. Informację o tym można zawrzeć w decyzji (w formie uchwały lub zarządzenia), podając tekst konkretnego punktu lub paragrafu oraz zakres wprowadzonych modyfikacji. Można także zdecydować o zaktualizowaniu całego tekstu polityki rachunkowości.

Warto zaznaczyć, że na stronie internetowej Ministerstwa Finansów www.mf.gov.pl/web/finanse, w zakładce O ministerstwie/Rady komisje, komitety, zespoły/Komitet Standardów Rachunkowości/Konsultacje, zamieszczony jest do publicznej dyskusji projekt Krajowego Standardu Rachunkowości nr 16 "Uproszczenia dopuszczone ustawą o rachunkowości". Termin zgłaszania uwag i komentarzy do tego projektu upływa 18 maja 2025 r. Należy je kierować na adres e-mailowy sekretarz.KSR@mf.gov.pl.

Przedmiotem projektowanego standardu są uproszczenia dopuszczone ustawą o rachunkowości. Standard nie obejmuje praw wyboru rozwiązań, które w świetle zawartych w nim definicji nie są uproszczeniami.

Celem projektowanego standardu jest pomoc jednostkom w stosowaniu uproszczeń dopuszczonych ustawą o rachunkowości, a także wskazanie skutków stosowania tych uproszczeń.

Natomiast celami szczegółowymi są:

• opracowanie wykazu uproszczeń dopuszczonych ustawą oraz wskazanie warunków i przykładów ich zastosowania,
• wyjaśnienie wpływu wielkości, rodzaju oraz formy działalności jednostki na zakres uproszczeń możliwych do zastosowania,
• objaśnienie zasad ujmowania i wyceny aktywów i zobowiązań oraz przychodów i kosztów w przypadku skorzystania z uproszczeń, w tym wskazówki dotyczące ustalenia poziomu istotności w dokumentacji zasad (polityki) rachunkowości,
• wskazanie możliwości wyboru przez jednostki mikro i małe uproszczeń dotyczących prezentacji sprawozdania finansowego i ich konsekwencji.

Standard skierowany jest szczególnie do jednostek mikro i małych, zdefiniowanych w ustawie o rachunkowości. Omawia uproszczenia, o zastosowaniu których decyduje kierownik jednostki albo organ zatwierdzający jej sprawozdanie finansowe.

W zakres projektowanego standardu nie wchodzą zagadnienia stosowania przepisów podatkowych. Zastosowanie niektórych uproszczeń dopuszczonych ustawą o rachunkowości może prowadzić do powstania różnic między ujęciem zdarzeń, w tym operacji gospodarczych, dla celów księgowych i podatkowych, co może przyczynić się do zwiększenia pracochłonności dokumentacji i ewidencji. Przed podjęciem decyzji w tej sprawie należy rozważyć koszty i korzyści wprowadzenia uproszczenia również w odniesieniu do przepisów podatkowych.

Z zakresu standardu wyłączone są ponadto zagadnienia uregulowane w ustawie o rachunkowości w rozdziałach 4a "Łączenie się spółek", 6 "Skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych", 6a "Sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej", 6b "Sprawozdanie z podatku dochodowego" i 6c "Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju".