Wyrok sądu po sporządzeniu sprawozdania finansowego

Jednostka w 2024 r. została wezwana do zapłaty odszkodowania na skutek błędu przy wykonywaniu usługi. Ze względu na kwestionowanie przez jednostkę wysokości odszkodowania kontrahent skierował sprawę do sądu. Na koniec 2024 r. utworzono rezerwę na przewidywane koszty tej sprawy. Sprawozdanie finansowe za 2024 r. sporządzono w dniu 31 marca 2025 r. Zgodnie z wyrokiem z maja 2025 r. jednostka musi zapłacić dwukrotnie wyższe odszkodowanie niż utworzona rezerwa, co jest dla niej kwotą istotną. Czy w takim przypadku trzeba skorygować wielkość rezerwy utworzonej na dzień 31 grudnia 2024 r.?

TAK. Jeśli wielkość zasądzonego do zapłaty przez Czytelników odszkodowania jest wielkością istotną, należy skorygować wartość rezerwy na koniec 2024 r. i sporządzić ponownie, już po wprowadzeniu do ksiąg rachunkowych zapisów korygujących, sprawozdanie finansowe za 2024 r.

Jednostki tworzą rezerwę na skutki toczącego się postępowania sądowego, które z dużym prawdopodobieństwem spowoduje obowiązek zapłacenia odszkodowania, kary, grzywny itp. W księgach rachunkowych jej wartością obciąża się pozostałe koszty operacyjne lub koszty finansowe - w zależności od okoliczności, z którymi przyszłe zobowiązanie wiąże się (art. 35d ust. 2 ustawy o rachunkowości). Drugostronnie ewidencjonuje się ją na koncie 83 "Rezerwy" (w analityce: Rezerwa na skutki postępowania sądowego).

Zatem w księgach utworzenie rezerwy na koszty postępowania sądowego, można ująć zapisem:

a) koszty procesu i zastępstwa procesowego:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 83 "Rezerwy" (w analityce: Rezerwa na skutki postępowania sądowego),

b) odsetki za opóźnienie w zapłacie:

- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
- Ma konto 83.

Na dzień bilansowy rezerwę wycenia się w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości (art. 28 ust. 1 pkt 9 ustawy o rachunkowości). Rzetelny szacunek kwoty, na którą tworzona jest rezerwa, powinien nastąpić na drodze osądu dokonanego przez kierownictwo jednostki.

Jeżeli już po sporządzeniu sprawozdania finansowego, ale przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzyma informacje o zakończeniu postępowania sądowego, to w zależności od tego, czy uzyskane dane wpływają znacząco na przygotowane sprawozdanie finansowe, zapisy korygujące np. związane z podwyższeniem kwoty rezerwy wprowadza się do ksiąg rachunkowych na bieżąco lub cofa się do ksiąg dotyczących już sporządzonego sprawozdania finansowego. Gdy informacje mają istotny wpływ na przygotowane sprawozdanie finansowe, to skutki tych zdarzeń trzeba wprowadzić do ksiąg roku obrotowego, za który to sprawozdanie zostało przygotowane. Natomiast jeśli zostały uznane za nieistotne, to księguje się je na bieżąco, tj. w roku, w którym jednostka je otrzymała. Zasady te wynikają z pkt 6.5 i 6.7 KSR nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja" oraz art. 54 ust. 1 ustawy o rachunkowości.

Gdy w związku z zakończeniem postępowania sądowego jednostka jest zobowiązana do zapłaty kwoty odszkodowania, które jest wielkością istotną, a nieujęcie jej w sprawozdaniu finansowym za 2024 r. może zniekształcać wykazany w nim obraz sytuacji finansowej i majątkowej jednostki, to aby zapewnić rzetelność sprawozdania finansowego, konieczne jest otwarcie ksiąg rachunkowych za 2024 r. i wprowadzenie do nich zapisów korygujących związanych z podwyższeniem rezerwy na skutki toczącego się postępowania sądowego. Następnie należy ponowne sporządzić sprawozdanie finansowe za 2024 r. Jeśli sprawozdanie to podlega badaniu przez firmę audytorską, trzeba także poinformować o tym fakcie biegłego rewidenta, który to sprawozdanie bada lub zbadał.