Skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w związku z zastosowaniem uproszczeń

Jesteśmy spółką akcyjną ustalającą odroczony podatek dochodowy. W świetle ustawy o rachunkowości spełniamy warunki określone dla małych jednostek i chcemy skorzystać z uproszczenia dotyczącego możliwości nieustalania odroczonego podatku dochodowego. W związku z tym, w sprawozdaniu finansowym aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, figurujące w księgach na dzień bilansowy, zamierzamy zlikwidować, poprzez wpisanie ich w pasywach bilansu w pozycji A.V. "Zysk(strata) z lat ubiegłych". Czy w świetle obowiązującego prawa bilansowego takie postępowanie będzie prawidłowe?

W myśl art. 37 ust. 1 ustawy o rachunkowości, w związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości, jednostka tworzy rezerwę (zapisem: Wn konto 87 "Podatek dochodowy od osób prawnych", Ma konto 83 "Rezerwy") i ustala aktywa (zapisem: Wn konto 65 "Pozostałe rozliczenia międzyokresowe", Ma konto 87 "Podatek dochodowy od osób prawnych") z tytułu odroczonego podatku dochodowego, którego jest podatnikiem.

Jeśli jednostka spełnienia kryteria określone w art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości, to może zastosować uproszczenie polegające na odstąpieniu od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego.

Skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako zysk (stratę) z lat ubiegłych. Tak wynika z nowego brzmienia art. 8 ust. 2 ustawy o rachunkowości. Należy zauważyć, że taki sposób ujmowania skutków zmiany polityki rachunkowości był od lat przez jednostki stosowany. W tym bowiem przypadku jednostki mogły posiłkować się postanowieniami KSR nr 7. W myśl ustawy o rachunkowości oraz KSR nr 7, każda jednostka prowadząca księgi rachunkowe powinna określić w zasadach (polityce) rachunkowości m.in. zasady klasyfikacji i grupowania zdarzeń gospodarczych do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego zgodnie z ich charakterem jako składników aktywów i pasywów. Jednostka może w powyższych zasadach zastosować dopuszczone przepisami o rachunkowości uproszczenia, w tym także dotyczące zaniechania ustalania rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego. W praktyce najczęściej dokonywane przez jednostki zmiany zasad (polityki) rachunkowości wynikają z następujących przyczyn:

1) dostosowania się do zasad rachunkowości obowiązujących w grupie kapitałowej,

2) zmiany struktury organizacyjnej jednostki,

3) zastosowania dopuszczonych prawem uproszczeń,

4) dostosowania się do zaleceń kontrolnych.

Pytająca jednostka, przyjmując do stosowania uproszczenie w zakresie podatku odroczonego, powinna dokonać odpowiednich zmian w przyjętych zasadach (polityce) rachunkowości. Ponadto w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, powinna podać przyczyny tych zmian, określić ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego, dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian.

Jak już wspomnieliśmy, skutki zmiany przyjętych zasad (polityki) rachunkowości powinny być odnoszone na kapitał (fundusz) własny jako zysk (strata) z lat ubiegłych. W odniesieniu do rezerw na odroczony podatek dochodowy zapis będzie następujący:

Natomiast w przypadku aktywów na odroczony podatek dochodowy dokonuje się zapisu: