Zasady wyceny i ewidencji różnic kursowych

Dla celów bilansowych wyceny operacji na rachunku walutowym dokonuje się w oparciu o regulacje zawarte w art. 30 ustawy o rachunkowości. Z przepisu tego wynika, że wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia (o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej) odpowiednio po kursie:

1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,

2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień - w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji.

Natomiast nie rzadziej niż na dzień bilansowy wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów wycenia się po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP.

Przy wycenie operacji wyrażonych w walutach obcych na dzień bilansowy, zapłacie należności i zobowiązań, jak również sprzedaży walut mogą powstać różnice kursowe. W księgach rachunkowych różnice kursowe odnosi się, co do zasady, odpowiednio:

- dodatnie na konto 75-0 "Przychody finansowe",

- ujemne na konto 75-1 "Koszty finansowe".

W uzasadnionych przypadkach różnice kursowe zalicza się do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych. Wynika to z art. 30 ust. 4, art. 28 ust. 4 i ust. 8 ustawy o rachunkowości.

Przykładowo, w przypadku aktywów trwałych należy posiłkować się art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości. Stanowi on, iż cena nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obejmuje ogół ich kosztów poniesionych przez jednostkę za okres budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia, do dnia bilansowego lub przyjęcia do używania, w tym również:

1) niepodlegający odliczeniu podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy,

2) koszt obsługi zobowiązań zaciągniętych w celu ich finansowania i związane z nimi różnice kursowe, pomniejszony o przychody z tego tytułu.

Oznacza to, że wartość początkową środka trwałego będą korygować różnice kursowe - zarówno te powstałe na zobowiązaniach, jak i te od własnych środków pieniężnych naliczone w związku z operacją przelewu środków pieniężnych jako zapłata za środek trwały. Warunkiem jest jednak, aby zapłata miała miejsce przed oddaniem środka trwałego do używania. Po jego wprowadzeniu do ewidencji środków trwałych różnice kursowe są ujmowane w kosztach bądź przychodach finansowych.