Rozliczenie kosztów zakupu towarów wycenianych w cenach nabycia

Ewidencję towarów według cen nabycia prowadzi się, gdy wysokość kosztów zakupu (np. kosztów transportu, załadunku, wyładunku) stanowi dla jednostki znaczną wartość, która wpływa istotnie na wyniki finansowe jednostki uzyskiwane ze sprzedaży towarów. Wskazane jest wówczas aktywowanie kosztów zakupu towarów przy zastosowaniu jednej z poniższych metod, które polegają na:

1) wliczaniu kosztów zakupu bezpośrednio w cenę nabycia towarów i ujmowaniu ich na koncie 33 "Towary"; jest to jednak rozwiązanie bardzo rzadko stosowane, w praktyce trudno jest bowiem przypisać koszty zakupu do pojedynczej dostawy towaru,

2) rozliczaniu kosztów zakupu w czasie przez rozliczenia międzyokresowe kosztów, które wstępnie ujmuje się na koncie 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów", a następnie na koniec każdego miesiąca rozlicza się proporcjonalnie na zapas (tj. pozostają na koncie 64-0) oraz towary sprzedane, zapisem:

- Wn konto 73-1 "Wartość sprzedanych towarów w cenach          zakupu (nabycia)",       - Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".

W celu rozliczenia kosztów zakupu na towary sprzedane i pozostające na zapasie stosuje się wskaźnik narzutu kosztów zakupu:

gdzie:

WNkz - wskaźnik narzutu kosztów zakupu,

Kzp - koszty zakupu na początek okresu,

Kzb - koszty zakupu poniesione w bieżącym okresie sprawozdawczym,

ZTk - zapas towarów na koniec okresu,

RT - rozchód towarów podlegający obciążeniu kosztami zakupu.

Następnie obliczenie kwoty narzutu kosztów zakupu (NKz), przypadającej na rozchód i zapas towarów oblicza się następująco:

1) rozchód towarów: NKz = RT × WNkz,

2) zapas towarów: NKz = ZTk × WNkz.

Ewidencję towarów prowadzoną w cenach nabycia oraz rozliczenie kosztów zakupu przypadających na towary sprzedane i pozostające w magazynie przedstawiają poniższe przykłady.

Przykład

Bieżąca ewidencja towarów według cen nabycia w jednostce stosującej konta zespołu 4

I. Założenia:

1. W jednostce handlowej "X", według założeń polityki rachunkowości, ewidencja towarów prowadzona jest w cenach nabycia. Przy czym koszty zakupu ujmuje się na koncie 64-0/4 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów zakupu" i rozlicza proporcjonalnie za pomocą wskaźnika narzutu kosztów zakupu na towary sprzedane i zapas.
    
2. Na dzień 1 maja 2016 r. wartość zapasu towarów w magazynie wyniosła: 15.000 zł, a koszty zakupu: 1.350 zł. W grudniu przyjęto do magazynu towary o wartości w cenie zakupu: 40.000 zł. Koszty zakupu tych towarów (transportu i ubezpieczenia w drodze) wyniosły: 3.600 zł.
    
3. W maju 2016 r. wartość sprzedanych towarów wyniosła: 41.250 zł.
    
4. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 4. W celu uproszczenia w księgowaniu pominięto ewidencję faktur zakupu towarów i kosztów zakupu.

II. Rozliczenie kosztów zakupu przypadających na sprzedane towary:

Koszty zakupu przypadające na sprzedane towary:

NKz = 41.250 zł × 9% = 3.713 zł w zaokrągleniu.

Koszty zakupu przypadające na towary pozostałe w magazynie:

NKz = 13.750 zł × 9% = 1.237 zł w zaokrągleniu.

III. Dekretacja:

IV. Księgowania:

W jednostkach prowadzących ewidencję kosztów na kontach zespołu 5, koszty zakupu towarów wstępnie ujmuje się np. na koncie 52-3 "Koszty zakupu". Na koniec okresu sprawozdawczego koszty te przeksięgowuje się na konto 64-0/4. Następnie rozlicza się je proporcjonalnie na towary sprzedane oraz pozostające w magazynie. Odpowiednia kwota kosztów zakupu przypadająca na towary sprzedane podlega przeksięgowaniu na konto 73-1, zapisem: Wn konto 73-1, Ma konto 64-0/4. Przedstawia to poniższy przykład liczbowy.

Przykład

Bieżąca ewidencja towarów według cen nabycia w jednostce stosującej konta zespołu 4 i 5

I. Założenia:

Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy założeniu, że jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

W sytuacji gdy transport towarów wykonywany jest przez jednostkę własnymi siłami, kwalifikuje się go jako działalność pomocniczą stanowiącą nieodłączny element prowadzonej działalności handlowej. Poniesione koszty własnego transportu ujmuje się w ciężar kosztów według rodzajów lub (oraz - jeśli jednostka prowadzi ewidencję w zespole 4 i 5) na koncie 53 "Koszty działalności pomocniczej". Jeśli jednostka rozliczać będzie je w czasie, to pierwszym krokiem będzie przeksięgowanie ich z konta 53 na konto 52-3, a następnie na konto 64-0/4.