Składniki aktywów inwentaryzowane drogą uzyskania potwierdzenia salda i sposób dokonania takiej inwentaryzacji

Wymagana przepisami art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości inwentaryzacja w drodze potwierdzenia prawidłowości wykazanego w księgach rachunkowych jednostki stanu składników majątku ma zastosowanie do:

• aktywów finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych lub przechowywanych przez inne jednostki, w tym papierów wartościowych w formie zdematerializowanej,
   
• udzielonych pożyczek,
   
• należności z tytułu dostaw i usług oraz innych należności z wyłączeniem należności wskazanych w art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o rachunkowości, inwentaryzowanych w drodze weryfikacji, tj. należności spornych i wątpliwych, należności wobec osób nieprowadzących ksiąg rachunkowych, należności z tytułów publicznoprawnych,
   
• własnych składników aktywów powierzonych kontrahentom.

W przypadku środków pieniężnych w bankach (a także innych rozrachunków z bankami, np. z tytułu kredytów w rachunku bieżącym) praktyką jest, że bank prowadzący rachunek jednostki przesyła informację o saldzie figurującym w jego księgach rachunkowych. Uzgodnienie salda odbywa się więc na podstawie dokumentu przekazanego przez bank. Wyciąg przesłany przez bank powinien być sprawdzony przez jednostkę pod względem jego zgodności z księgami rachunkowymi. W sytuacji wystąpienia rozbieżności należy różnice wyjaśnić. W przypadku gdy bank nie prześle odpowiedniego wyciągu informującego o stanie salda lub wysokości kredytu, wówczas jednostka powinna sama wystąpić z prośbą o potwierdzenie salda.

W podobny sposób inwentaryzuje się papiery wartościowe w formie zdematerializowanej (akcje i inne papiery wartościowe), które jednostka posiada w bankach lub biurach maklerskich oraz czeki i weksle przekazane do banku celem realizacji, a także salda pożyczek z innymi niż banki pożyczkodawcami.

W odniesieniu natomiast do należności (w tym z tytułu udzielonych pożyczek), obowiązek uzgodnienia stanu salda spoczywa na wierzycielu. Najczęściej wysyła on do swoich dłużników wypełniony druk "Potwierdzenie salda" i oczekuje na potwierdzenie wykazanych w nim sald. W razie wystąpienia rozbieżności sald należy wyjaśnić przyczyny ich powstania. W przepisach bilansowych nie ma ustalonego wzoru druku "Potwierdzenie sald". Dlatego sam dokument może wyglądać różnie, w zależności od ustaleń przyjętych w danej jednostce. Najczęściej stosowany jest druk składający się z dwóch odcinków "A" i "B". Część "A" odbiorca zatrzymuje u siebie, natomiast odcinek "B" odsyła wystawcy z potwierdzeniem stanu należności wierzyciela (a swoich zobowiązań) lub z informacją o ewentualnych rozbieżnościach.

Druk potwierdzenia salda należności może wyglądać następująco:

Co ważne, osoby odpowiedzialne za przeprowadzenie inwentaryzacji drogą uzgodnienia sald sporządzają na tę okoliczność protokół. Opisują w nim przeprowadzone czynności oraz wszelkie rozbieżności, które wystąpiły między stanem w księgach rachunkowych jednostki, a stanem podanym przez kontrahentów.