Składniki aktywów i pasywów podlegające inwentaryzacji w drodze weryfikacji

Inwentaryzacja w drodze weryfikacji dotyczy tych składników aktywów i pasywów, które z różnych przyczyn nie mogą być zinwentaryzowane drogą spisu z natury lub poprzez uzgodnienie i potwierdzenie sald. Drogą weryfikacji inwentaryzuje się:

Inwentaryzacji drogą weryfikacji poddaje się również nieobjęte w danym roku obowiązkiem spisu z natury środki trwałe, maszyny i urządzenia zaliczone do środków trwałych w budowie, zapasy materiałów, towarów oraz produktów gotowych i półproduktów znajdujących się na strzeżonych składowiskach i objętych ewidencją ilościowo-wartościową oraz inne aktywa, które należało zinwentaryzować drogą spisu z natury lub potwierdzenia sald, lecz z pewnych uzasadnionych przyczyn nie było to możliwe, na przykład nie otrzymano potwierdzenia salda należności od kontrahenta zagranicznego. Z przepisów ustawy o rachunkowości wynika, iż na ostatni dzień każdego roku obrotowego należy objąć inwentaryzacją wszystkie składniki aktywów i pasywów bilansu, a więc również i te, które nie zostały w danym roku objęte innym sposobem inwentaryzacji (spis z natury, potwierdzenie sald).

Przeprowadzenie inwentaryzacji w drodze weryfikacji zasadniczo polega na tym, że porównuje się dane ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikuje wartości tych składników. Weryfikacja ma na celu sprawdzenie poprawności i realności każdego salda podlegającego temu rodzajowi inwentaryzacji i porównaniu tego salda (kredytowego lub debetowego) z dokumentami, które stanowiły podstawę zapisów na kontach księgowych oraz ze stanem faktycznym. Inwentaryzacja drogą weryfikacji prowadzi do urealnienia sald wykazanych w księgach rachunkowych poprzez usunięcie tych nieprawidłowych, czy też tak zwanych "martwych sald".

Z reguły w praktyce inwentaryzację w drodze weryfikacji przeprowadza dział księgowości. Wyznaczeni do tego pracownicy porównują zapisy na kontach księgowych z dowodami księgowymi oraz porównują zgodność sald z treścią dowodów księgowych, sprawdzają kwoty, oceniają również realność i prawidłowość wyceny. Często dział księgowości musi korzystać z pomocy specjalistów z innych działów, aby ocenić na przykład stan środków trwałych trudno dostępnych, środków trwałych w budowie, przydatność niektórych praw zaliczanych do wartości niematerialnych i prawnych, przy ocenie skomplikowanych umów handlowych, czy ocenie stanu roszczeń spornych.