Na czym polega porównywalność danych i co może ją zakłócić?

Porównywalność danych polega na tym, że w kolejnych po sobie następujących okresach sprawozdawczych, czyli latach obrotowych, jednostka zachowuje jednolity układ oraz sposób grupowania operacji gospodarczych ujmowanych w księgach rachunkowych i prezentowanych w sprawozdaniu finansowym. Przy czym, jak wynika z Krajowego Standardu Rachunkowości nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja" (KSR nr 7), użyteczność danych sprawozdawczych zarówno liczbowych, jak i słownych wykazanych w poszczególnych elementach składowych sprawozdania finansowego za rok obrotowy wzrasta, jeżeli użytkownik tego sprawozdania może dane sprawozdawcze zestawić z odpowiednimi danymi porównawczymi za poprzedni rok obrotowy. Warunkiem uzyskania korzyści z zestawienia danych sprawozdawczych i porównawczych jest właśnie ich porównywalność, co występuje wtedy, gdy przy zachowaniu istotności:

• zakres (treść) danych sprawozdawczych i porównawczych wykazanych w danej pozycji sprawozdania finansowego jest jednakowy,
   
• zasady wyceny danych sprawozdawczych i porównawczych wykazanych w danej pozycji sprawozdania finansowego są jednakowe.

Zazwyczaj dane sprawozdawcze i porównawcze, wynikające z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy, a wykazane w rocznym sprawozdaniu finansowym za bieżący rok obrotowy, są porównywalne. Porównywalność może jednak być zakłócona na skutek zmian przyjętych zasad (polityki) rachunkowości w roku sprawozdawczym lub dokonania w roku sprawozdawczym korekty błędu popełnionego w poprzednich latach obrotowych. W świetle pkt 7.4 KSR nr 7 na porównywalność danych nie wpływają zakłócająco między innymi:

• zmiany wartości szacunkowych,
   
• uwzględnienie zdarzeń po dniu bilansowym,
   
• zmiana formy prawnej jednostki,
   
• połączenie spółek poprzez przejęcie lub zawiązanie nowej spółki, przy czym w razie połączenia spółek metodą nabycia dane porównawcze stanowią dane ze sprawozdania finansowego spółki przejmującej, natomiast w razie połączenia metodą udziałów, dane porównawcze stanowią dane łączących się spółek za poprzedni rok obrotowy (zob. art. 44b ust. 16 oraz art. 44c ust. 6 ustawy o rachunkowości).

Uwaga: Danych za poprzedni rok obrotowy nie wykazują jedynie jednostki powstałe w bieżącym roku obrotowym, niemające poprzednika, w którego prawa i obowiązki weszły. Powyższe wynika z pkt 7.1 KSR nr 7.

Nowo powstałe jednostki lub na przykład jednostki prowadzące dotychczas podatkową księgę przychodów i rozchodów nie posiadają danych porównawczych i dlatego też nie wykazują ich w sprawozdaniu finansowym. Naszym zdaniem jednostki prowadzące dotychczas podatkową księgę przychodów i rozchodów mogą zaprezentować jako dane porównawcze w bilansie oraz zestawieniu zmian w kapitale (funduszu) własnym - jeśli są zobowiązane sporządzać takie zestawienie - dane z bilansu otwarcia ksiąg rachunkowych. Takie postępowanie nie narusza przepisów ustawy o rachunkowości, a decyzję w tej sprawie podejmuje kierownik jednostki.