Księga musi być rzetelna i niewadliwa

Podatnik jest obowiązany prowadzić księgę rzetelnie i w sposób niewadliwy, tj. zgodnie z § 11 rozporządzenia.

Księgę uważa się za rzetelną, jeżeli dokonywane w niej zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty (§ 11 ust. 3 rozporządzenia), a także gdy zachodzą sytuacje wskazane w § 11 ust. 4 rozporządzenia, czyli gdy:

1) niewpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodu nie przekraczają łącznie 0,5% przychodu wykazanego w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu wykazanego w roku podatkowym do dnia, w którym naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej stwierdził te błędy, lub

2) brak właściwych zapisów jest związany z nieszczęśliwym wypadkiem lub zdarzeniem losowym, które uniemożliwiło podatnikowi prowadzenie księgi, lub

3) błędy spowodowały podwyższenie kwoty podstawy opodatkowania, z wyjątkiem błędów polegających na niewykazaniu lub zaniżeniu kosztów zakupu materiałów podstawowych, towarów handlowych oraz kosztów robocizny, lub

4) podatnik uzupełnił zapisy lub dokonał korekty błędnych zapisów w księdze przed rozpoczęciem kontroli przez naczelnika urzędu skarbowego lub przez organ kontroli skarbowej, lub

5) błędne zapisy są skutkiem oczywistej omyłki, a podatnik posiada dowody księgowe odpowiadające warunkom określonym w § 12 ust. 3 rozporządzenia.

Przepisy te stosuje się odpowiednio w przypadku stwierdzenia braku zapisów lub błędnych zapisów dotyczących kosztów uzyskania przychodów (§ 11 ust. 5 rozporządzenia).

Za niewadliwą uważa się księgę prowadzoną zgodnie z przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do wzoru księgi (§ 11 ust. 2 rozporządzenia).

W księdze podatkowej nie wpisałem faktury za zakup towarów handlowych. W ten sposób zaniżyłem koszty uzyskania przychodów, a w konsekwencji zawyżyłem podstawę opodatkowania i zapłaciłem wyższy podatek. Czy muszę korygować zapisy w księdze?

TAK. Błąd polegający na niewykazaniu lub zaniżeniu kosztów zakupu towarów handlowych należy skorygować poprzez wprowadzenie do księgi niewpisanego dowodu księgowego. Podatnik działał na swoją niekorzyść, bo w rezultacie zaniżył koszty uzyskania przychodów i zapłacił wyższy podatek. Jednak, aby księga podatkowa mogła być uznana za rzetelną, muszą być w niej wykazywane koszty zakupu towarów w prawidłowej wysokości. Wynika to wprost z § 11 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia. Mówi się tam o sytuacjach, w których mimo pewnych błędów podatnika, księgę podatkową uznaje się za rzetelną. I tak księgę uznaje się za rzetelną również wtedy, gdy błędy spowodowały podwyższenie podstawy opodatkowania, z wyjątkiem jednak błędów polegających na niewykazaniu lub zaniżeniu kosztów zakupu materiałów podstawowych, towarów handlowych oraz kosztów robocizny.

Prowadzę księgę podatkową, ale na razie ponoszę stratę. Czy muszę wpisywać do księgi wszystkie koszty podatkowe?

Podatnik ma obowiązek prowadzić księgę rzetelnie, co oznacza, że dokonywane zapisy w księdze muszą odzwierciedlać stan rzeczywisty. Stanowi o tym § 11 ust. 3 rozporządzenia. W księdze należy zatem wykazać wszystkie przychody podatkowe i wszystkie koszty uzyskania przychodów.

Dopuszcza się wystąpienie pewnych nieprawidłowości, które nie mają wpływu na rzetelność księgi. Nie powinny one być jednak wynikiem świadomego działania, tj. podjęcia decyzji o nieujmowaniu w księdze pewnych wydatków, mimo iż mogą one stanowić koszty uzyskania przychodów. Chodzi tu raczej o pomyłki i niezamierzone błędy podatnika, które nie zostały ujawnione i odpowiednio skorygowane do momentu kontroli podatkowej, wymienione w § 11 ust. 4 rozporządzenia. Ponadto trzeba zwrócić uwagę na § 11 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia. Mówi się tam, że uznaje się za rzetelną księgę, w której niewpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodów nie przekraczają łącznie 0,5% przychodu wykazanego w księdze za dany rok podatkowy lub przychodu wykazanego w roku podatkowym do dnia, w którym naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej stwierdził te błędy. Na podstawie § 11 ust. 5 rozporządzenia zasadę tę stosuje się odpowiednio w przypadku braku zapisów lub błędnych zapisów dotyczących kosztów uzyskania przychodów.

Podkreślmy, że prowadzenie księgi zgodnie z przepisami rozporządzenia jest warunkiem do uznania, że księga stanowi dowód pozwalający na określenie zobowiązań podatkowych - o czym czytamy w § 1 rozporządzenia. Gdy organ podatkowy uzna księgę za nierzetelną, może ustalić dochód podatnika w drodze oszacowania. Ponadto nierzetelne prowadzenie księgi może spowodować sankcje wynikające z art. 61 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (Dz. U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.).