Amortyzacja bilansowa a podatkowa

Jesteśmy spółką jawną, której sprawozdanie finansowe nie podlega badaniu przez biegłego rewidenta. Czy możemy przyjąć do amortyzacji bilansowej zasady amortyzacji podatkowej? Zakupiliśmy kilka maszyn i skorzystaliśmy z jednorazowej amortyzacji na wartość 200.000 zł. Czy taki odpis dokonany dla celów podatkowych może zostać uwzględniony również w księgach rachunkowych?

W ustawie o rachunkowości nie ma zapisu mówiącego o możliwości stosowania dla celów bilansowych zasad amortyzacji podatkowej, ale nie ma też przepisu zakazującego tego. Brak generalnie przeszkód, by jednostka przyjęła w swoich zasadach (polityce) rachunkowości, że dla celów amortyzacji bilansowej stosuje zasady amortyzacji podatkowej. Trzeba jednak mieć świadomość, że stosowanie rozwiązań określonych ustawami o podatku dochodowym jest możliwe tylko w zakresie, w jakim nie pozostają w sprzeczności z postanowieniami ustawy o rachunkowości.

Dla celów bilansowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych należy dokonywać zgodnie z art. 32 ustawy o rachunkowości. Oznacza to, że rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania. Na dzień przyjęcia do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji, uwzględniając okres ekonomicznej użyteczności. Odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji.

Ustawy o podatku dochodowym nakazują rozpoczęcie amortyzacji podatkowej od miesiąca następującego po miesiącu oddania środka trwałego do używania (nie jest to sprzeczne z zasadami bilansowymi). Amortyzacji dokonuje się według stawek podatkowych określonych w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych, stanowiącym załącznik do tych ustaw (jest to zgodne z prawem bilansowym, gdy zapewnia odpisanie środka trwałego przez okres jego przewidywanej ekonomicznej użyteczności). Dla celów podatkowych amortyzacji można dokonywać metodą liniową, a dla konkretnych środków trwałych metodą degresywną (przyjęcie tych metod dla celów bilansowych jest możliwe, bo ustawa o rachunkowości wybór metody amortyzacji pozostawia jednostce).

Większość zasad amortyzacji określonych w ustawach o podatku dochodowym nie pozostaje w sprzeczności z zasadami amortyzacji bilansowej. Jednak istnieją też rozbieżności między prawem bilansowym i podatkowym w tym zakresie, m.in. właśnie w odniesieniu do jednorazowej amortyzacji środków trwałych, o której mowa w art. 22k ust. 7-13 ustawy o pdof oraz art. 16k ust. 7-13 ustawy o pdop. Mogą jej dokonywać mali i nowi podatnicy w rozumieniu ustaw o podatku dochodowym. Takie odpisy nie mogą być uwzględniane dla celów bilansowych. Kwoty tych odpisów są zazwyczaj istotne (w sytuacji opisanej w pytaniu - 200.000 zł) i ich odniesienie w koszty bilansowe znacznie zniekształciłoby wynik finansowy bieżącego okresu. Zatem środki trwałe odpisane jednorazowo w rachunku podatkowym należy dla celów bilansowych amortyzować na ogólnych zasadach.