Koszty i przychody w jednostce świadczącej usługi transportowe

Rozpoczęliśmy działalność usługową polegającą na świadczeniu usług transportowych. Tworzymy obecnie zasady (politykę) rachunkowości, w tym zakładowy plan kont.

1) W jaki sposób powinniśmy ewidencjonować koszty działalności operacyjnej, jeśli zdecydujemy się księgować koszty tylko na kontach kosztów rodzajowych, tj. w zespole 4?

Jednostki prowadzące działalność usługową mogą ujmować koszty dotyczące działalności operacyjnej tylko na kontach zespołu 4, tylko na kontach zespołu 5 albo zarówno na kontach zespołu 4, jak i na kontach zespołu 5. Decyzję w tej sprawie podejmuje kierownik jednostki, uwzględniając m.in. wielkość jednostki, różnorodność świadczonych usług. Stosowny zapis w tej sprawie zamieszcza w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości.

Ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 4 mogą prowadzić małe jednostki usługowe, prowadzące jednorodną działalność. Na podstawie dowodów źródłowych koszty proste ujmuje się na koncie 40 "Koszty według rodzajów", wyodrębniając w analityce następujące rodzaje kosztów: amortyzację, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty (w tym podatek akcyzowy), wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, pozostałe koszty.

Ewidencja podstawowych operacji na kontach zespołu 4 może przebiegać zapisami:

1) poniesione koszty proste:

- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów",

- Ma konta zespołu 0, 1, 2, 3,

2) zarachowanie kosztów do rozliczenia w czasie:

- Wn konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów",

- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów",

3) odpis kosztów w części przypadającej na bieżący miesiąc:

- Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",

- Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".

Prowadząc ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 4, można uzyskać informacje o tym, jakie koszty zostały poniesione i w jakiej wysokości. Brak jest natomiast informacji o miejscach powstawania tych kosztów.

2) Gdybyśmy zdecydowali o ujmowaniu kosztów wyłącznie w zespole 5, czyli w układzie kalkulacyjnym kosztów, to jakie konta powinniśmy wyodrębnić?

Ewidencja kosztów na kontach zespołu 5 zapewnia uzyskanie informacji na temat miejsca powstawania kosztów. Umożliwia ona ustalenie kosztu wytworzenia sprzedanych usług oraz wyniku na każdej działalności. Wskazane jest prowadzenie tej ewidencji przez jednostki, które prowadzą różnorodną działalność gospodarczą, np. oprócz działalności usługowej, także działalność handlową, produkcyjną.

Ewidencja kosztów tylko na kontach zespołu 5 polega na ujmowaniu kosztów prostych bezpośrednio na kontach zespołu 5, np. na koncie:

• 50 "Koszty działalności podstawowej" (w analityce: według poszczególnych zakładów usługowych, zleceń itp.),
   
• 52 "Koszty sprzedaży",
   
• 53 "Koszty działalności pomocniczej",
   
• 55 "Koszty zarządu".

Do każdego z tych kont należy wyodrębnić poszczególne koszty rodzajowe, tj. amortyzację, zużycie materiałów i energii itd. Wynika to z pkt 2 ppkt 2 dodatkowych informacji i objaśnień zawartych w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości.

Koszty zgromadzone na koncie 53 podlegają na koniec miesiąca rozliczeniu i przeksięgowaniu na odpowiednie konta, np. na konto 50, 55.

Ogół kosztów ujętych na koncie 50 stanowi koszt wytworzenia świadczonych usług. Na tym koncie ustala się koszt wytworzenia usług w rozumieniu art. 28 ust. 3 ustawy o rachunkowości. Do kosztu wytworzenia zalicza się koszty pozostające w bezpośrednim związku z wykonywaną usługą oraz część kosztów pośrednich. Na koniec miesiąca koszty dotyczące sprzedanych usług przenosi się na konto 70-1 "Koszt sprzedanych usług". Koszt wytworzenia dotyczący niezakończonych usług stanowi produkcję w toku. Na koniec roku obrotowego wartość produkcji w toku może zostać przeksięgowana na konto 60 "Niezakończone usługi" lub pozostaje na koncie 50.

Koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu uwzględnia się w wyniku finansowym w okresie, w którym zostały poniesione.

Koszty, które dotyczą przyszłych okresów sprawozdawczych, ujmuje się na koncie 64-0 zapisem:

- Wn konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów",

- Ma konto zespołu 1, 2, 3.

Odpis kosztów dotyczących bieżącego okresu odnosi się z konta 64-0 w ciężar odpowiedniego konta zespołu 5 zapisem:

- Wn konto zespołu 5,

- Ma konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".

3) W jaki sposób powinniśmy ewidencjonować w księgach rachunkowych przychody ze sprzedaży usług transportowych?

Przychód ze sprzedaży usług ujmuje się w księgach rachunkowych w kwotach należnych, bez podatku VAT i podatku akcyzowego, pomniejszonych o opusty, rabaty i inne zmniejszenia. Przychody ze sprzedaży usług należy powiększyć o należną dotację przedmiotową. Do ewidencji przychodów ze sprzedaży usług służy konto 70-0 "Sprzedaż usług". Podstawą dokonania zapisów są m.in. faktury. W księgach rachunkowych na ich podstawie dokonuje się następujących zapisów:

a) wartość netto wykonanej usługi

- Ma konto 70-0 "Sprzedaż usług",

b) VAT należny

- Ma konto 22-1 "Rozrachunki z tytułu VAT należnego",

c) wartość brutto usługi

- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami".

Przykład Założenia 1. Jednostka świadczy usługi transportowe. W czerwcu 2017 r. poniesione zostały następujące koszty: a) amortyzacja środków trwałych (samochodów): 10.000 zł, b) zużycie paliwa i oleju:  15.000 zł, c) wynagrodzeń zatrudnionych pracowników: 54.000 zł w tym dotyczące: - kierowców - 38.000 zł, - pracowników administracyjno-biurowych - 16.000 zł, d) składki na ubezpieczenia społeczne, FP, FGŚP oraz FEP obciążające pracodawcę: (kwota przykładowa)  w tym dotyczące: 23.000 zł - kierowców - 16.000 zł, - pracowników administracyjno-biurowych - 7.000 zł, e) usługi najmu pomieszczeń biurowych: 1.800 zł. 2. Przychody ze sprzedaży usług transportowych wyniosły w czerwcu 2017 r. 159.900 zł brutto (w tym VAT: 29.900 zł). 3. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 5. Dekretacja Opis operacji Kwota Konto Wn Ma 1. PK - zarachowanie kosztów wynagrodzeń do:           a) kosztów działalności podstawowej 38.000 zł  50  23-0    b) kosztów zarządu 16.000 zł 55 23-0 2. PK - zarachowanie składek ZUS do:          a) kosztów działalności podstawowej 16.000 zł  50 22    b) kosztów zarządu 7.000 zł 55 22 3. Faktura za najem lokalu - wartość netto 1.800 zł 55 30 4. Faktury za zakup paliwa - wartość netto 15.000 zł 50 30 5. PK - amortyzacja samochodów 10.000 zł 50 07-1 6. Faktury za sprzedaż usług transportowych (dla uproszczenia łącznie za cały miesiąc):    a) wartość netto 130.000 zł 70-0    b) VAT należny 29.900 zł  22-1    c) wartość brutto 159.900 zł 20 7. PK - koszt sprzedanych usług 79.000 zł 70-1 50 Księgowania