Przychód z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu

Prowadzimy działalność związaną z wynajmowaniem lokali. Zdarza się, że najemca po zakończeniu umowy nie zdaje lokalu i przeprowadzamy postępowanie eksmisyjne. Naliczamy wówczas odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu, które ewidencjonujemy na koncie rozrachunkowym w korespondencji z kontem przychodów niestanowiących przychodów podatkowych. Przychód podatkowy z tego tytułu powstaje dopiero w momencie zapłaty. Jak zaksięgować przychód podatkowy w roku bieżącym, jeżeli w poprzednim wykazany był tylko przychód bilansowy?

Przepisy art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1610 ze zm.) stanowią, iż osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie.

Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu stanowi przychód pośrednio związany z działalnością operacyjną, który, na podstawie art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. g) ustawy o rachunkowości, zalicza się do pozostałych przychodów operacyjnych. Ewidencja tego odszkodowania może zatem przebiegać zapisem:

- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" (w analityce: Użytkownik lokalu mieszkalnego),

- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".

Dla celów bilansowych odszkodowanie to przypisuje się do okresu, którego dotyczy niezależnie od terminu jego zapłaty. Wynika to z zasady memoriału, zawartej w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Zgodnie z nią w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Natomiast przychód podatkowy z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu powstaje w momencie faktycznego otrzymania środków pieniężnych z tego tytułu (tj. z chwilą wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy lub w momencie wpłaty gotówki do kasy).

W związku z tym wskazane jest ujęcie należnego jednostce odszkodowania na odrębnym koncie analitycznym prowadzonym w ramach konta 76-0, służącym do ewidencji przychodów niestanowiących przychodów podatkowych (NPP).

Odszkodowanie, które zgodnie z zasadą memoriału zaliczone zostało do przychodów bilansowych miesiąca, którego dotyczy, ujmowane jest wówczas na koncie analitycznym jako przychody niestanowiące przychodów podatkowych (NPP). Z kolei w momencie, w którym stanie się przychodem podatkowym, zostanie przeksięgowane na konto analityczne służące ewidencji przychodów podatkowych (PP). Zasady tej nie można jednak zastosować na przełomie roku.

Odszkodowanie, które nie jest przychodem podatkowym w roku, którego dotyczy, zostanie ujęte w księgach rachunkowych tego roku na kontach analitycznych jako niestanowiące przychodów podatkowych (NPP). Natomiast w następnym roku w dacie otrzymania tego odszkodowania, a więc gdy stanie się ono przychodem podatkowym, jednostka uwzględni to odszkodowanie w rachunku podatkowym "statystycznie", doliczając je do innych przychodów podatkowych. W momencie otrzymania odszkodowania nie może ono zostać wprowadzane do ksiąg rachunkowych, gdyż nie jest przychodem bilansowym tego roku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2017 r. poz. 2342 ze zm.)