Przejście z podatkowej księgi przychodów i rozchodów na księgi rachunkowe w trakcie roku podatkowego

Przed końcem roku podatkowego spółka z o.o. przystąpi jako wspólnik do spółki jawnej osób fizycznych. Czy po rozszerzeniu składu wspólników spółka jawna do rozliczeń podatku dochodowego będzie mogła nadal prowadzić podatkową księgę?

Nie. Tego rodzaju zmiana składu osobowego spółki jawnej spowoduje obowiązek rozpoczęcia prowadzenia ksiąg rachunkowych.

W myśl art. 24a ust. 1 updof, m.in. osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów albo księgi rachunkowe. Jak natomiast wynika z art. 24a ust. 4 updof, prowadzenie:

• podatkowej księgi przychodów i rozchodów jest możliwe, pod warunkiem, że przychody, w rozumieniu art. 14 updof, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej mniej niż równowartość kwoty 2.500.000 euro,
• ksiąg rachunkowych jest obowiązkowe, jeżeli przychody, w rozumieniu art. 14 updof, za poprzedni rok podatkowy wyniosły w walucie polskiej co najmniej równowartość kwoty 2.500.000 euro.

Regulacje te wskazują, że spółka jawna może prowadzić podatkową księgę, jeżeli jej wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne oraz jej przychody za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyły ustawowego limitu. Tak więc spółka jawna osób fizycznych prowadzi w 2025 r. podatkową księgę, jeżeli jej przychody z działalności gospodarczej uzyskane w 2024 r. były niższe niż 10.711.500 zł (2.500.000 euro x 4,2846 zł/euro).

Przepisy jasno określają, że wymóg prowadzenia ksiąg rachunkowych powstaje wówczas, gdy określone przychody w roku poprzednim wyniosą przynajmniej równowartość kwoty 2.500.000 euro. Tak więc z limitem porównuje się przychody za cały poprzedni rok podatkowy. Inaczej jednak przedstawia się sytuacja, gdy w trakcie roku podatkowego nastąpi zmiana struktury wspólników spółki jawnej na skutek przystąpienia do niej spółki z o.o. Podatkową księgę mogą bowiem prowadzić tylko spółki jawne osób fizycznych. Inne spółki jawne obowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych (bez względu na poziom przychodów).

Odnosząc się zatem do sytuacji przestawionej w pytaniu, należy stwierdzić, że przystąpienie spółki z o.o. do spółki jawnej spowoduje taką zmianę warunków prowadzenia działalności, której konsekwencją będzie wyłączenie prawa do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W takim przypadku w spółce jawnej wystąpi obowiązek zamknięcia tej księgi i rozpoczęcia prowadzenia ksiąg rachunkowych. Obowiązek w tym zakresie powstanie z chwilą przystąpienia do spółki wspólnika będącego osobą prawną, a nie dopiero od momentu wpisu zmian składu osobowego spółki do Krajowego Rejestru Sądowego.