Ustalanie wartości początkowej oraz ujęcie środka trwałego ujawnionego podczas inwentaryzacji według KSR nr 11

W świetle wyjaśnień zawartych w KSR nr 11, ujawnienie nieobjętego ewidencją księgową środka trwałego wymaga ustalenia przyczyny powstania nadwyżki. Warunkuje ona możliwość uznania oraz sposób wyceny i ujęcia ujawnionego środka trwałego (por. pkt 6.28 KSR nr 11). W pierwszej kolejności jednostka ustala do kogo należy środek trwały. Jednostka nie uznaje bowiem ujawnionego przedmiotu za środek trwały, jeżeli nie jest w stanie wykazać, iż sprawuje nad nim kontrolę albo jeżeli nie jest on zdatny do użytkowania. Uznanemu za ujawniony środek trwały jednostka nadaje cechy obiektu inwentarzowego i ujmuje w wartości początkowej, jaką ten składnik aktywów miałby, gdyby był poprawnie wprowadzony do ewidencji księgowej środków trwałych. W przypadku zaś braku możliwości odtworzenia wartości początkowej środka trwałego wyznacza się ją w wysokości ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego przedmiotu, co wynika z art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości (por. pkt 6.30 KSR nr 11).

Przyjęcie środka trwałego nieobjętego dotychczas ewidencją bilansową w wartości według przyjętej wyceny odbywa się na podstawie dowodu "OT - Przyjęcie środka trwałego do używania", zapisem po stronie Wn konta 01 "Środki trwałe", w korespondencji ze stroną Ma konta 24-1/1. Natomiast sposób rozliczenia w księgach rachunkowych ujawnionej nadwyżki zależy od wyników postępowania wyjaśniającego i ustalenia przyczyny jej powstania. Jeżeli jednostka ustali, iż środek trwały został wytworzony w ramach prac remontowych, powstał przy okazji likwidacji maszyn, pojazdów, to drugostronnie odnosi jego wartość na pozostałe przychody operacyjne lub traktuje jako korektę błędów lat ubiegłych, zgodnie z postanowieniami KSR nr 7 "Zmiana zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja" (por. także art. 54 ust. 3 ustawy o rachunkowości). Z kolei, jeśli ujawniony środek trwały jednostka otrzymała nieodpłatnie lub przyczyny powstania nadwyżki nie są znane, wówczas wartość środka trwałego jest ujmowana jako rozliczenie międzyokresowe przychodów. Jest ona następnie rozliczana w korespondencji z pozostałymi przychodami operacyjnymi równolegle do odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od tego środka trwałego (por. art. 41 ust. 2 ustawy o rachunkowości oraz pkt 6.31 KSR nr 11).

Ponadto jeżeli jednostka ustali, że środek trwały jest użytkowany bez udokumentowania, stanowiąc w ewidencji środek trwały w budowie, to ujmuje go w wartości początkowej, jaką ten składnik aktywów miałby, gdyby był poprawnie wprowadzony do ewidencji księgowej środków trwałych. Wartość początkowa ujawnionego środka trwałego pomniejsza w tym przypadku koszty środków trwałych w budowie (por. pkt 6.30 KSR nr 11).

Przykład

Nadwyżka inwentaryzacyjna środka trwałego otrzymanego nieodpłatnie

I. Założenia:

1. Podczas inwentaryzacji ujawniono środek trwały, który nie był objęty ewidencją bilansową. W trakcie postępowania wyjaśniającego różnice inwentaryzacyjne ustalono, że środek ten otrzymano nieodpłatnie. Jednostka nie posiada dokumentów potwierdzających ten fakt.
2. Ujawniony środek trwały wyceniono według wartości rynkowej na kwotę: 16.000 zł. Nadwyżkę w postaci ujawnionego środka trwałego rozliczono poprzez odniesienie jego wartości na rozliczenia międzyokresowe przychodów. Kwota ta będzie podlegała rozliczeniu na pozostałe przychody operacyjne, równolegle do dokonywanych odpisów amortyzacyjnych tego środka trwałego.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: