Ewidencja VAT należnego i sposób prezentacji w bilansie

Mały podatnik wystawia faktury sprzedaży według zasad ogólnych. Przy czym VAT należny staje się wymagalny dopiero po opłaceniu należności przez odbiorców towarów i usług. Mały podatnik, który prowadzi księgi rachunkowe, ujmuje w tych księgach sprzedaż towarów i usług według zasad ogólnych, zgodnie z zasadą memoriału. Oznacza to, że przychody ze sprzedaży towarów, materiałów, produktów i usług przyporządkowuje się do okresu, którego one dotyczą, tzn. ujmuje się w księgach w momencie wykonania usługi lub wydania składnika majątku. Na podstawie faktury z adnotacją "metoda kasowa", w księgach rachunkowych małego podatnika można dokonać następujących zapisów:

Wysokość VAT należnego, niestanowiącego zobowiązania podatkowego, wynika z faktur nieopłaconych jeszcze przez odbiorców. W celu prawidłowego rozliczania podatku należnego oraz sporządzania deklaracji wskazane jest wyodrębnienie w ramach konta 22-2 "Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego" kont analitycznych. Mogą to być np. konta 22-2/2 "VAT należny do rozliczenia w późniejszym terminie" oraz 22-2/1 "VAT należny do rozliczenia w bieżącym okresie".

Dla celów prezentacji w bilansie VAT należny niestanowiący na dzień bilansowy zobowiązania podatkowego, ale zaewidencjonowany na koncie 22-2/2 "VAT należny do rozliczenia w późniejszym terminie", traktuje się jak rezerwę. Można również - jeśli nie zniekształca to obrazu sytuacji finansowej jednostki - wykazać go w bilansie jako zobowiązanie. Sposób prezentacji salda Ma konta 22-2/2 w bilansie - w zależności od tego, według którego załącznika do ustawy o rachunkowości jest on sporządzany - zaprezentowano w tabeli.

Przyjęte przez jednostkę zasady prezentacji w bilansie VAT niestanowiącego na dzień bilansowy zobowiązania wskazane jest opisać w zasadach (polityce) rachunkowości jednostki.

Przykład

Sprzedaż na rzecz czynnego podatnika VAT - płatność otrzymana w części

I. Założenia:

1. Mały podatnik prowadzący księgi rachunkowe i rozliczający VAT metodą kasową 8 kwietnia 2016 r. sprzedał towar na rzecz czynnego podatnika VAT na kwotę: 12.300 zł (w tym VAT: 2.300 zł).
    
2. Termin płatności strony ustaliły na dzień 22 kwietnia 2016 r.
    
3. Kontrahent nie uregulował należności w wyznaczonym terminie. Dopiero 9 maja 2016 r. dokonał wpłaty na rachunek małego podatnika, ale tylko w kwocie stanowiącej 50% należności za towar. W związku z tym w stosunku do otrzymanej kwoty obowiązek podatkowy u małego podatnika powstał w maju 2016 r. Natomiast w odniesieniu do pozostałej nieuregulowanej części należności, obowiązek podatkowy powstanie w momencie jej zapłaty.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Przykład

Sprzedaż na rzecz podmiotu niebędącego czynnym podatnikiem VAT

I. Założenia:

1. W 2015 r. mały podatnik prowadzący księgi rachunkowe i rozliczający VAT metodą kasową dokonał sprzedaży towarów na rzecz osoby fizycznej niebędącej czynnym podatnikiem VAT na kwotę: 4.920 zł (w tym VAT: 920 zł).
    
2. 30 marca 2016 r. upłynął 180. dzień od dnia sprzedaży. Kontrahent nie zapłacił należności za nabyte towary do końca tego terminu. Podatnik był zobowiązany do wykazania obowiązku podatkowego dla celów VAT w deklaracji za I kwartał 2016 r.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: