Ewidencja towarów objętych procedurą odwrotnego obciążenia

Na potrzeby prowadzonej działalności nabywamy materiały objęte procedurą odwrotnego obciążenia. W jaki sposób zaksięgować związany z tym VAT?

Generalnie VAT od sprzedaży towarów lub usług rozlicza sprzedawca. Dokumentuje daną transakcję fakturą z właściwą dla danego towaru lub usługi stawką VAT i wykazuje VAT należny. Nabywcy natomiast przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Od tej zasady rozliczania VAT są jednak pewne wyjątki. Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, jeżeli przedmiotem transakcji jest towar wymieniony w załączniku nr 11 do tej ustawy, do rozliczenia VAT może być zobowiązany nabywca. Jest to tzw. odwrotne obciążenie. W takiej sytuacji na fakturze dostawca nie podaje danych dotyczących stawki i kwoty VAT, lecz wyrazy "odwrotne obciążenie" (art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT). Zgodnie z brzmieniem art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, podatnikami są również podmioty nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do tej ustawy, z zastrzeżeniem ust. 1c, jeżeli łącznie spełnione są trzy warunki:

a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122.

Zatem mechanizm odwrotnego obciążenia stosowany jest tylko w sytuacji, gdy nabywcą towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT jest podatnik VAT czynny.

W przypadku gdy nabywcą ww. towarów jest podatnik objęty zwolnieniem od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, jak również wykonujący wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT, to rozliczenie tej transakcji dokonywane jest przez sprzedawcę na zasadach ogólnych.

U nabywcy, który stosuje mechanizm odwrotnego obciążenia, kwota podatku należnego stanowi jednocześnie kwotę podatku naliczonego. Przy odliczeniu podatku naliczonego związanego z tą dostawą towarów (w tym przypadku kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego, o czym mowa w art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. b ustawy) ma zastosowanie art. 86 ust. 10 i art. 86 ust. 10b pkt 3 ustawy o VAT. Zgodnie z treścią art. 86 ust. 10 ustawy o VAT, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do danej transakcji. Z tym, że w przypadku dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT podatnikiem jest ich nabywca, prawo do odliczenia podatku naliczonego powstaje, pod warunkiem że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tej transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.

Kwotę VAT związanego z nabyciem towarów objętych procedurą odwrotnego obciążenia można ująć w księgach rachunkowych w sposób przedstawiony na przykładzie.

Przykład

I. Założenia

1. Jednostka "X" w kwietniu 2016 r. zakupiła arkusze żeberkowane ze stali niestopowej (wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT pod poz. 21a) i otrzymała od kontrahenta fakturę z adnotacją "odwrotne obciążenie", z której wynikała kwota do zapłaty: 5.500 zł. Zakupione arkusze stalowe przyjęto do magazynu materiałów.
    
2. Od zakupionych arkuszy stalowych jednostka "X" naliczyła VAT w ramach procedury odwrotnego obciążenia w następujący sposób:
    
   a) podstawa opodatkowania z tytułu dostawy arkuszy stalowych: 5.500 zł,
    
   b) VAT należny według stawki 23%: 5.500 zł × 23% = 1.265 zł.
    
3. Zarówno sprzedawca, jak i nabywca są czynnymi podatnikami VAT.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Zwracamy uwagę, iż zaprezentowaną na przykładzie operację 2 można również zaksięgować z pominięciem konta 30, zapisem: Wn konto 22-1, Ma konto 22-2.